Απάντηση στον Μίκη Θεοδωράκη

Αγαπητέ μας Μίκη Θεοδωράκη,

Δεν θα πω ότι τα λες λάθος.

Δεν μπορώ να το πω αυτό για το περιεχόμενο της πρόσφατης ανοικτής επιστολής σου για την κρίση και το ΔΝΤ.

Θα πω όμως ότι δεν υπάρχει συνομωσία από τους Αμερικανούς αν και υπάρχει κάποια πίεση για να λύσουμε επιτέλους αυτά που εμείς αναγάγαμε σε γόρδιους δεσμούς λόγω της επιμονής μας σε αρχές που καμία σχέση δεν έχουν με την κοινοκτημοσύνη και την αγάπη προς τον συνάνθρωπο.

Δεν θα ήταν αγαπητέ μας Μίκη προτιμότερο να καταλήγαμε σε λογικές συνεργασίας και συνεκμετάλλευσης των φυσικών πόρων του Αιγαίου, που μένουν ανεκμετάλλευτοι επί δεκαετίες επειδή οι Τούρκοι ζητάνε μερτικό;

Πως θα αισθανόσουν εσύ, που ήσουν πάντα έτοιμος να δώσεις και τη ζωή σου για τον συνάνθρωπο, εάν ήξερες ότι κάποτε ήσουν μία ισχυρή αυτοκρατορία και τώρα υποχείριο ενός μικρού έθνους που επιμένει να σου καθορίζει εγωιστικά τις γαιοστρατηγικές σου ανάγκες.

Άσχημα υποθέτω... πολύ άσχημα...

Ε λοιπόν τόσο και περισσότερο άσχημα νιώθουν και οι Τούρκοι...

Θα μπορούσαμε κάλλιστα να βγάλουμε το πετρέλαιο που κρύβεται στα βάθη του Αιγαίου και να το μοιρασθούμε με τους Τούρκους γείτονές μας αντί να το αφήνουμε να χάνει την αξία του μιας και από κάποια στιγμή και έπειτα δεν θα χρησιμοποιούμε πλέον πετρέλαιο για τις ενεργειακές μας ανάγκες...

Αυτό επιτάσσει ο άνθρωπος μέσα μου. Αυτό λεει η αγάπη στον συνάνθρωπο και τον γείτονα. Σε αυτή την επιλογή με οδηγεί ο πρακτικός νους που διαθέτω.

Τα περί καλής γειτονίας, που διατυμπανίζουμε επί χρόνια, αποτελούν απλά τον φερετζέ του εγωπαθούς και εκλεκτικού απομονωτισμού μας εμπαίζοντας τη νοημοσύνη μας αλλά και των Τούρκων γειτόνων μας.

Στην Κύπρο τα κάναμε θάλασσα... Εμείς τα σκατώσαμε στην Κύπρο και όχι οι Τούρκοι. Και όταν ο Τούρκοι είπαν κάποτε μέχρις εκεί και επενέβησαν, εμείς πάλι προδώσαμε... προδώσαμε τους δικούς μας στρατιώτες... Ακόμα συνεχίζουμε να τους προδίδουμε λέγοντας ότι πολέμησαν στην «Κορέα»...

Και όταν ήλθε το ατελές μεν σχέδιο Ανάν, που όμως, παρά τα ελαττώματά του, είχε τα στοιχεία μιας δίκαιης μοιρασιάς και επέβαλε την αποχώρηση των Τουρκικών στρατευμάτων (Θα είχε αποχωρήσει πλέον ο Τουρκικός στρατός από την Κύπρο) εμείς διαδώσαμε κάθε μορφής χυδαιότητα και αναλήθεια γυρνώντας το μαύρο άσπρο, ότι αυτό το μοίρασμα της εξουσίας μαζί τους έβλαπτε τάχα τα κυριαρχικά μας δικαιώματα ενώ ήταν προφανές ότι τα μόνα δικαιώματα που έβλαπτε ήταν αυτά του άνομου και ασύστολου νεοπλουτισμού των Ελληνοκυπρίων.

Λαμπρή απόδειξη του γεγονότος υπήρξε η λυσσαλέα εθνικιστική μανία όσων κινήθηκαν ενάντια στην κοινή γνώμη που αρχικά αγκάλιασε το σχέδιο Ανάν αλλά τελικά το καταψήφισε τρομοκρατημένη από το δηλητήριο του μίσους που εξέπεμπαν οι παλαιοί και γνώριμοι κύκλοι της ανωμαλίας.

Σε αυτό πρωτοστάτησε το πρωτοπαλίκαρο και κατοπινός Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας των Ελληνοκυπρίων, ο εκλιπών Τάσος Παπαδόπουλος, που ήδη επιβάρυνε η Εθνικιστική του δράση, οι σκοτεινές του σχέσεις με το πολιτικό παρασκήνιο και ο θάνατος του Γεωρκάτζη, την σύζυγο του οποίου έτρεξε να νυμφευθεί πριν προλάβουν να στεγνώσουν τα γράμματα αναγγελίας της δολοφονίας του.

Η Κύπρος επομένως, αγαπητέ μας Μίκη, κρύβει πολλά και θολά γεγονότα ενώ το σχέδιο Ανάν δεν το πολέμησε η εργατιά αλλά οι βολεμένοι, δηλαδή η απεχθέστερη τάξη των Κυπρίων.

Όσο για τα βόρεια σύνορά μας, εκεί τα θαλασσώσαμε όταν τα Σκόπια απεχώρησαν από το σχήμα της Γιουγκοσλαβίας και εμείς αδρανήσαμε ενώ γνωρίζαμε ακριβώς πια ήταν η σκοπιμότητα ύπαρξης αυτού του κρατιδίου.
Γνωρίζαμε ακόμα αγαπητέ μας Μίκη ότι σε αυτή την διάσπαση της πάλαι ποτέ Γιουγκοσλαβίας το επάνω χέρι το είχε η Γερμανία.

Η Αμερική ακολούθησε διότι δεν καλοείδε τις νέες επεκτατικές κινήσεις των Γερμανών φτιάχνοντας μια αιμορραγούσα πληγή στα νότια σύνορα της πρώην Γιουγκοσλαβίας με το υλικό που ήδη υπήρχε.

Οι Αμερικανοί απέδειξαν έτσι ότι ούτε ήταν ούτε είναι φίλοι των Γερμανών.
Από την άλλη το τρίτο Ράιχ δεν πέθανε και το μίσος παραμένει εκεί για να θεριέψει όταν παρουσιασθούν ξανά οι περιστάσεις.

Η λεγόμενη υπεροχή της Άριας φυλής συνεχίζει να αποτελεί το βασικό στοιχείο του νεοκομπλεξισμού των Γερμανών ενάντια στους προδοτικούς, κατ αυτούς, Αγγλοσάξονες (που όμως σχετίζονται με τους Γερμανούς στα βάθη της ιστορίας) και θα ξαναγίνει πηγή δεινών στην Ευρώπη που ζει κατά το μεγαλύτερο μέρος ειρηνικά επί 60 συναπτά χρόνια.

Εκείνο λοιπόν που θα μπορούσαμε να κάνουμε εμείς θα ήταν να επιδιώκαμε την ειρήνη μέσω της συνεργασίας, αντί της άρνησης, εδώ στα νοτιοανατολικά παράλια της Ευρώπης, διαμορφώνοντας και τους όρους συνεργασίας είτε με τους γείτονές μας Τούρκους είτε με τους ισχυρούς Τεύτονες του βορρά.

Εκείνο δηλαδή που θα έπρεπε να κάναμε εμείς, θα ήταν να συσπειρωθούμε και συνεργαζόμενοι να γίνουμε ξανά πρωταθλητές των γραμμάτων, της επιστήμης και της τεχνολογίας.

Το πρόβλημά μας δεν είναι η Μακεδονία των Σκοπίων αλλά η έλλειψη της δημιουργικής μαχητικότητας των Ελλήνων Μακεδόνων.

Πρέπει να γίνουμε ξανά αγωνιστές και όπως οι μαχητές του Μεγάλου Αλεξάνδρου, να ανακτήσουμε την νικηφόρα πεποίθηση αντί του κλαυθμυρισμού που μας διακρίνει τελευταία...

Αυτό θεωρώ ότι πρέπει να κάνουμε και αυτό θεωρώ ότι αρμόζει στις ανάγκες ενός νέου κόσμου που η παγκοσμιοποίηση έκανε παραδόξως εχθρικό.

Ο σημερινός άνθρωπος που τρέφει συναισθήματα αγάπης και αλληλεγγύης προς τον συνάνθρωπο, δεν μάχεται τον περίβολό του αλλά τον καλεί στο αρχοντικό του, τον φιλεύει με τα αγαθά του και σφίγγουν όλοι τα χέρια της φιλίας και της συνεργασίας.

Εύχομαι αγαπητέ μας Μίκη, να είσαι καλά και να ξέρεις ότι όταν εσύ μιλάς εγώ τουλάχιστον αλλά και πολλοί άλλοι, όλοι ασήμαντοι μπροστά σου Έλληνες, δακρύζουμε...

Θέλω να το ξέρεις αυτό.

Με βαθιά εκτίμηση


Παναγιώτης Μπαζιωτόπουλος
Οικονομολόγος – Επιχειρησιακός ερευνητής

ΠΡΟΜΗΝΥΜΑ ΜΕΓΑΛΩΝ ΣΥΜΦΟΡΩΝ

ΔΗΛΩΣΗ ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ

Με τον κοινό νου που διαθέτω, δεν μπορώ να εξηγήσω και ακόμα περισσότερο να δικαιολογήσω την ταχύτητα με την οποία κατρακύλησε η χώρα μας από τα επίπεδα του 2009 σε τέτοιο σημείο, ώστε με το ΔΝΤ να απολέσουμε ένα μέρος της εθνικής μας κυριαρχίας και να τεθούμε σε καθεστώς κηδεμονίας.

Και είναι περίεργο ότι κανείς έως τώρα δεν ασχολήθηκε με το πιο απλό, δηλαδή την οικονομική μας διαδρομή με αριθμούς και στοιχεία από τότε έως τώρα, ώστε να καταλάβουμε κι εμείς οι αδαείς τους πραγματικούς λόγους αυτής της πρωτοφανούς και ιλιγγιώδους εξελίξεως, που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια της εθνικής μας αυτοτέλειας και μαζί της την διεθνή ταπείνωση.

Ακούω για το χρέος των 360 δισεκατομμυρίων, όμως συγχρόνως βλέπω ότι τα ίδια και μεγαλύτερα χρέη έχουν πολλές άλλες χώρες. Άρα δεν μπορεί να είναι αυτή η βασική αιτία της κακοδαιμονίας. Επίσης με προβληματίζει το στοιχείο της υπερβολής στα διεθνή χτυπήματα με στόχο την χώρα μας, μαζί με ένα τόσο καλά εναρμονισμένο συντονισμό εναντίον μιας ασήμαντης οικονομικά χώρας, που καταντά ύποπτος. Έτσι οδηγούμαι στο συμπέρασμα ότι ΚΑΠΟΙΟΙ ΜΑΣ ΝΤΡΟΠΙΑΣΑΝ ΚΑΙ ΜΑΣ ΦΟΒΙΣΑΝ, ΓΙΑ ΝΑ ΜΑΣ ΟΔΗΓΗΣΟΥΝ ΣΤΟ ΔΝΤ, που αποτελεί βασικό παράγοντα της επεκτατικής πολιτικής των ΗΠΑ και όλα τα άλλα περί ευρωπαϊκής αλληλεγγύης ήταν στάχτη στα μάτια μας, για να μη φανεί ότι πρόκειται για μια καθαρά αμερικανική πρωτοβουλία, για να μας ρίξει σε μια εν πολλοίς τεχνητή οικονομική κρίση, ώστε να φοβηθεί ο λαός μας, να φτωχύνει, να χάσει πολύτιμες κατακτήσεις και τέλος να γονατίσει, έχοντας δεχθεί να τον κυβερνούν ξένοι. Όμως γιατί; Για να εξυπηρετηθούν ποια σχέδια και ποιοι στόχοι;

Παρ’ ό,τι υπήρξα και παραμένω οπαδός της ελληνοτουρκικής φιλίας, εν τούτοις πρέπει να πω ότι με φοβίζει αυτή η αιφνίδια σύσφιξη των κυβερνητικών σχέσεων, οι επαφές υπουργών και άλλων παραγόντων, οι επισκέψεις στην Κύπρο και η έλευση του Ερντογκάν. Υποψιάζομαι ότι πίσω απ’ αυτά κρύβεται η αμερικανική πολιτική με τα ύποπτα σχέδιά της, που αφορούν τον γεωγραφικό μας χώρο, την ύπαρξη υποθαλάσσιων κοιτασμάτων, το καθεστώς της Κύπρου, το Αιγαίο, τους βόρειους γείτονές μας και την αλαζονική στάση της Τουρκίας, με μόνο εμπόδιο την καχυποψία και την εναντίωση του ελληνικού λαού.

Όλοι γύρω μας, ποιος λίγο ποιος πολύ, είναι δεμένοι στο άρμα των ΗΠΑ. Η μόνη παραφωνία εμείς, που από την επιβολή της Χούντας και την απώλεια του 40% της Κύπρου ως τους εναγκαλισμούς με τα Σκόπια και τους υπερεθνικιστές Αλβανούς, δεχόμαστε συνεχώς χτυπήματα δίχως να βάλουμε μυαλό.

Θα έπρεπε λοιπόν να ΚΑΤΑΡΓΗΘΟΥΜΕ ως λαός και αυτό ακριβώς γίνεται σήμερα. Καλώ τους οικονομολόγους, πολιτικούς, αναλυτές να με διαψεύσουν. Πιστεύω ότι δεν υπάρχει άλλη λογικοφανής εξήγηση παρά το γεγονός ότι υπήρξε μια διεθνής συνωμοσία, στην οποία συμμετείχαν και οι Ευρωπαίοι φιλοαμερικανοί τύπου Μέρκελ, η ευρωπαϊκή Τράπεζα, ο διεθνής αντιδραστικός τύπος, που όλοι μαζί συνωμότησαν για το «μεγάλο κόλπο» της υποβάθμισης ενός ελεύθερου Λαού σε υποτελή. Τουλάχιστον εγώ δεν μπορώ να δώσω καμμία άλλη εξήγηση. Παραδέχομαι όμως ότι δεν διαθέτω ειδικές γνώσεις αλλά μιλώ βασισμένος στον κοινό νου. Ίσως και πολλοί άλλοι να σκέφτονται όπως εγώ κι αυτό ίσως το δούμε στις μέρες που θα ‘ρθουν.

Πάντως θα ήθελα να προετοιμάσω την κοινή γνώμη και να τονίσω ότι εάν η ανάλυσή μου είναι ορθή, τότε η οικονομική κρίση (που όπως είπα μας επεβλήθη) δεν είναι παρά μόνο το πρώτο πικρό ποτήρι στο λουκούλειο γεύμα που θα ακολουθήσει και που αυτή τη φορά θα αφορά ζωτικά και κρίσιμα εθνικά μας θέματα, που δεν θα ήθελα ούτε να φανταστώ πού θα μας οδηγήσουν. Μακάρι να έχω άδικο.

Αθήνα, 27.4.2010
Μίκης Θεοδωράκης

ΔΝΤ, αλήθειες και ψέματα.

(Το ακόλουθο άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Κηφισιά την 23η Απριλίου 2010)

Πολύς ο λόγος για το ΔΝΤ στις μέρες μας και ακόμα περισσότερη η παραπληροφόρηση. Ποτέ δεν άκουσα ποιο ανακριβή έως και τερατώδη πράγματα να λέγονται ή να γράφονται για το τι ακριβώς είναι το ΔΝΤ και τι θα προξενήσει σε αυτόν τον άμοιρο τόπο.

Είναι τέτοια η φήμη των λεγόμενων δεινών που συνοδεύουν την εμφάνιση του ΔΝΤ σε μια χώρα, που άρχισα να αναρωτιέμαι αν βρισκόμαστε μπροστά σε μια ακόμα έκφραση μαζικής παράνοιας όπως εκείνη με το «θαυματουργό» νερό του Καματερού.

Λειτουργούμε πλέον παρορμητικά, χωρίς καμία προσπάθεια ανάλυσης των πραγματικών δεδομένων.

Τέτοιος είναι ο παρορμητισμός μας που τρέχοντας να ενημερωθούμε ή και να ενημερώσουμε, απλά θορυβούμε επαναλαμβάνοντας ανάκατα σωστά με λάθη ή παρανοήσεις με υπερβολές, με έκδηλη νευρικότητα για το κακό που μας βρήκε ή θα μας βρει οσονούπω.

Για την αιτία του κακού τσιμουδιά... Τσιμουδιά για το ότι χρωστάμε πολλά, πάρα πολλά χρήματα εδώ και χρόνια. Τσιμουδιά για το ότι κάναμε πως δεν καταλαβαίναμε, ενώ είχαμε στήσει μηχανισμούς ολόκληρους που κρύβανε την αμηχανία μας και πωλούσαν φύκια για μεταξωτές κορδέλες στους δανειστές μας.

Ολάκερος μηχανισμός γραφειοκρατών, συνωμοτούσε κάτω από τη μύτη ενός ολόκληρου λαού, στήνοντας παγίδες στην πληροφόρηση των ξένων και διαιωνίζοντας ένα απερίγραπτο ψέμα, ότι λεφτά υπάρχουν... ίσως όχι πολλά, αλλά υπάρχουν.

Και όταν κάποιοι, και αυτοί από τον κύκλο των μυημένων συνωμοτών, αποτολμούσαν να πουν ότι πρέπει κάποια στιγμή να πούμε την αλήθεια, οι εκλεγμένοι αρχηγοί αυτού του τόπου, οι πρωθυπουργοί της χώρας, έφριτταν ως εάν η εξομολόγηση να ήταν το μέγιστο αμάρτημα για το εθνικό συμφέρον... Μόνο έτσι θα μπορούσε να εξηγηθεί η συμπεριφορά του κυρίου Σημίτη, και του περίγυρου που τον υποστήριζε, όταν εξεμάνει στη Βουλή κατά των κρίσεων ειλικρίνειας των πολιτικών του αντιπάλων... Έτσι θα μπορούσε να εξηγηθεί και η αντίστροφη συμπεριφορά του αντικατάστατη του Κώστα Καραμανλή όταν ο φρέσκος πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου αποτόλμησεαπετόλμησε και αυτός το ανοσιούργημα της εξομολόγησης.

Μα φυσικά θα πείτε, όταν έχεις βάλει χέρι κρυφά στο γλυκό δεν το εξομολογείσαι διότι ξέρεις ότι θα τις αρπάξεις. Περιμένεις μήπως η ευθύνη περάσει σε κάποιον άλλον, ίσως στον μεγαλύτερο αδελφό, σε κάποιον τρίτο εν πάση περιπτώσει για να βγεις εσύ αλώβητος.

Αυτό λοιπόν, το παιχνίδι του άλλου, παιζόταν επί χρόνια στη χώρα μας... Η ανευθυνότητα του άσε να το κρύψουμε εμείς και άμα το βρουν αργότερα ο άλλος είναι αυτός που θα πληρώσει τον λογαριασμό... είχε γίνει η επίσημη πολιτική της χώρας. Τόσο ωραία, τόσο σοβαρά και τόσο υπεύθυνα από τους κυρίους πρώην πρωθυπουργούς.

Όμως το παρακάναμε και το γλυκό φάνηκε ότι έλειπε ενώ ότι έμεινε δεν κάλυπτε πλέον τα φιλέματα των επισκεπτών... Ακόμα χειρότερα, η μητέρα είχε τις κακές της, τις πολύ κακές της αυτή τη φορά... Για την ακρίβεια ήταν έξαλλη από τα παιχνίδια ανεντιμότητας των κανακάρηδών της.

Μερικοί, πάνω στο ξάφνιασμα της αποκάλυψης, άρχισαν να δείχνουν δίπλα, από εδώ και από εκεί... Όχι εγώ, όχι εγώ... να, και εκείνος έφαγε από το γλυκό και μάλιστα ποιο πολύ... Η Ισπανία είναι σαν μεγάλη βαριά αγελάδα από το φαγοπότι, η Πορτογαλία κρύβεται πίσω από το θόρυβο για την Ελλάδα, η Βρετανία το παίζει υπεράνω και άμα φανεί τι έκανε στο δικό της βάζο δεν την σώζει ούτε ο Δούναβης με τα πληθωρικά νερά του...

Όμως δεν έπιασαν. Η τακτική της ανευθυνότητας δεν έπιασε αυτή τη φορά και έτσι βάλαμε μπρος το επόμενο σχέδιο.

Ωιμέ μανούλα μου, Ωιμέ μανούλα μου... τι κακό μας βρήκε τώρα που μάθανε όλοι ότι δεν αφήσαμε κουταλιά από το γλυκό για τα φιλέματα των ξένων, ποια φιλέματα δηλαδή που κοντέψαμε να φάμε και το βάζο... Τι κακό θα μας συμβεί τώρα μανούλα μου που θα μας βάλουν από δίπλα εκείνον τον κέρβερο, τον μαύρο λύκο του ταμείου;

Και πάνω στα αναφιλητά μας, που κόντευαν να φέρουν καπάκι την μανούλα, να σου και οι ορδές των παρηγορητριών... Σαν μαύρα κοράκια έπεσαν πάνω μας, νουθετώντας: Έλα καλέ, πως κάνεις έτσι... Δεν είναι δα τόσο κακός αυτός ο λύκος, είναι εξευγενισμένος, έχει εξευρωπαϊστεί, δεν απευθύνεται σε άγριες φυλές και κακά ζώα όπως στο παρελθόν. Εδώ άλλωστε είναι Ευρώπη και έχεις τόσους φίλους να σε προστατέψουν...

Άλλες πάλι από τις παρηγορήτρες ακολούθησαν διαφορετικό δρόμο: Έλα καλό μου παιδί, μην ανησυχείς, θα δώσεις κάτι τις τώρα και μετά, όταν μπορέσεις κάτι ακόμα και βλέπουμε... Δεν θα σε αφήσουν δα στο δρόμο...

Και έτσι, στη σκοτεινιά που προηγήθηκε, από το να κρύβουμε ότι είχαμε βάλει χερούκλα ολόκληρη στο γλυκό, τώρα ήλθε ακόμα μια, για το ποιον του κακού λύκου που θα μας παρακολουθεί και θα μας ελέγχει.

Έτσι, ούτε παλιά ξέραμε πόσο γλυκό έλειπε ούτε τώρα θα ξέρουμε τις πραγματικές διαθέσεις του φύλακα λύκου. Σκοτάδι επικρατούσε στο παρελθόν για να μαζεύονται εύκολα τα ψηφαλάκια, σκοτάδι θα παραμείνει και τώρα για να μη χαθούν όσα ψηφαλάκια μαζεύτηκαν και ας βουρλίζεται ο λαός μέσα στην αγωνία...

Τι να πιστέψεις άλλωστε και ποιόν;

* Αναμόρφωση βαφτίζει ο ένας τις αλλαγές του συστήματος υγείας, πωλήσεις νοσοκομειακών μονάδων ο άλλος.

* Αποτοξίνωση από ένα τεράστιο και σπάταλο κράτος αναφέρει ο ένας, δραστική μείωση του δημοσίου τομέα με δραστικές περικοπές μισθών και συντάξεων ο άλλος.

* Έρχονται πέτρινα χρόνια λέει ο ένας, η προστασία των φτωχών και των αδυνάτων είναι η προτεραιότητα του ταμείου λέει ο άλλος για να αποφευχθούν οι κοινωνικές εντάσεις.

Δύσκολα βγάζει επομένως κάποιος συμπέρασμα για τις διαθέσεις του λύκου και το πόσο καλό έκανε ο ευρωπαϊκός πολιτισμός στην αρχέγονη και άγρια συνήθειά του να ανασκολοπεί τάχα έθνη και να αναποδογυρίζει κυβερνήσεις και λαούς ολόκληρους.

Όμως ας δούμε τι έγινε στη Βραζιλία που ελάχιστα αναφέρεται ως δανειοδοτηθείσα από το ΔΝΤ χώρα.

Η Βραζιλία είναι αναντίρρητα μια μεγάλη χώρα που έχει ήδη μπει σε τροχιά δυναμικής ανάπτυξης στην Λατινική Αμερική.

Από την αρχή της δεκαετίας του 90 όμως είχε υψηλό έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών που σημαίνει ότι πλήρωνε πολύ περισσότερα για αγορές από όσα εισέπραττε για πωλήσεις.

Το πρόβλημα επιδεινώθηκε με την τεχνητή ισοδυναμία του νομίσματός της (1 Real = 1 $) για λόγους αποπληθωρισμού που αφαίρεσε από τη χώρα κάθε ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.

Όσο και αν αγωνίστηκε να γυρίσει σε θετικό το πρόσημο του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών δεν τα κατάφερε παρά την συνεχή έκτοτε διολίσθηση του νομίσματος (διαδικασία που ασφαλώς δεν υφίσταται εντός της ΟΝΕ)

Μετά την κρίση του 1998 στις χώρες της ανατολικής Ασίας, τις λεγόμενες Τίγρεις, οι επενδυτές που είχαν εν τω μεταξύ εισρεύσει μαζικά λόγω της διολίσθησης του Real και του αποπληθωρισμού που πρoηγήθηκε, οπισθοχώρησαν πανικόβλητοι και η οικονομία της Βραζιλίας κατέρρευσε χωρίς κανένα μαξιλάρι αλληλεγγύης να την στηρίζει και με μηδενισμένα τα συναλλαγματικά της αποθέματα.

Τότε εμφανίστηκε το ΔΝΤ.

Το ΔΝΤ αποφάσισε να τονώσει την οικονομία της χώρας με 42.6 δις $ απαιτώντας σκληρή δημοσιονομική πειθαρχεία που στόχευε στο να περιορίσει το έλλειμμα του προϋπολογισμού από 8,1% του ΑΕΠ το 1997 (Στην Ελλάδα είναι 12.7% + του ΑΕΠ) στο 4.7 % το 1998 (Βίοι παράλληλοι δηλαδή με τα εδώ προτεινόμενα από την ΕΕ)

Οι προτάσεις δημοσιονομικών περικοπών ήταν αντίστοιχες με ότι ακούγεται για την Ελλάδα. Μειώσεις μισθών και λοιπών δημοσίων δαπανών και αναμόρφωση του συστήματος συντάξεων.

Επιπλέον, η κυβέρνηση της Βραζιλίας τόνισε ότι η οικονομική πολιτική, κατ επιταγή του ταμείου θα ήταν επωφελής για τις ασθενέστερες εισοδηματικά τάξεις της χώρας.

Στην πραγματικότητα, το βάρος έπεσε σε προγράμματα που αφορούσαν τις λαϊκές μάζες. Οι δαπάνες για την παιδεία μειώθηκαν κατά 12.3%, για την αναμόρφωση της γεωργίας κατά 47.1% και για την προστασία του περιβάλλοντος κατά 47,7%.

Ένα μέτρο που ήταν πραγματικά φρικτό για τις λαϊκές μάζες, σε αντίθεση με τις υποσχέσεις, είχε σαν επακόλουθο την έξοδο από το φιλοδώρημα των πτωχών (χρήμα για τροφή) 12.300.000 οικογενειών από τις συνολικά 14.800.000 που το λάμβαναν. Οι οικογένειες αυτές βγήκαν στους δρόμους και τρεφόντουσαν με σκουπίδια!!!

Υπήρξε όμως και η καλή πλευρά του κακού λύκου (ΔΝΤ). Πρόκειται για την δικαιότερη αναμόρφωση του συστήματος των συντάξεων μεταξύ του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα. Οι συντάξεις του δημοσίου ήταν ποσοστιαία το 48 % του συνόλου αν και οι συνταξιούχοι του δημοσίου ήταν μόνο 2.8 εκ έναντι 16.5 εκατομμυρίων συνταξιούχων του ιδιωτικού τομέα.

Βέβαια, η αποδέσμευση των τιμαριθμικών προσαρμογών μείωσε δραστικά το εισόδημα όλων των εργαζομένων ακόμα και εντός της τριετίας της πρώτης φάσης χρηματοδότησης από το ΔΝΤ.

Το αποτέλεσμα της αναφερθείσας πολιτικής ήταν να σταθεροποιηθεί μεν η οικονομία της Βραζιλίας σε πολύ χαμηλότερο επίπεδο από τη στιγμή εισόδου του ΔΝΤ και να εξαγοραστούν οι τεράστιες πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας σε πολύ χαμηλές τιμές ενώ τα δάνεια για τους ντόπιους έφτασαν να δίνονται με τοκογλυφικό επιτόκιο 40%, τελείως απαγορευτικό για κάθε νοήμονα άνθρωπο που θα σκεπτόταν να δανειστεί.

Τρία χρόνια μετά την παροχή του πρώτου ποσού των 42.6 δις $, οι ταξικές αναστατώσεις έφτασαν σε τρομακτικό επίπεδο με δεκάδες χιλιάδες να σκοτώνονται για το φαγητό.

Η χώρα το 2001 ζήτησε νέο δάνειο ενώ μετά τις εκλογές που κέρδισε ο Lula da Silva το 2002 ακόμα ένα ύψους 30 δις $

Εν τω μεταξύ η νέα μείωση της ισοτιμίας του Real και η εσωτερική φτήνια λόγω μισθών πείνας έφερε τον αναμενόμενο αναπτυξιακό οργασμό στις ξενόκτητες πλέον επιχειρήσεις ενώ ο Lula αφέθηκε πλέον να διαμορφώσει από άλλη βάση την οικονομική πολιτική της χώρας που τώρα τρέχει με υψηλούς αναπτυξιακούς ρυθμούς.

Το πλεονέκτημα της Βραζιλίας σε σχέση με την Αργεντινή που και εκείνη τέσσερα χρόνια αργότερα ζήτησε τη βοήθεια του ΔΝΤ είναι σημαντικό. Η Αργεντική έχοντας ένα δύσκαμπτο και σκληρό δημόσιο τομέα απέτυχε στους όρους που επέβαλε το ΔΝΤ και η ανάκαμψή της σήμερα βρίσκεται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας.

Το ερώτημα επομένως είναι το πόσο χαμηλά ήμαστε διατεθειμένοι να κατέβουμε ώστε αφού πουλήσουμε και τα ασημικά να βγούμε από το αδιέξοδο. Αν μείνουμε στα θέλω μας το ΔΝΤ ελάχιστα θα προσφέρει στην Ελλάδα και όταν θα έχουμε αναλώσει τα χρήματα ίσως να είμαστε σε χειρότερη από την σημερινή κατάσταση. Δυστυχώς δεν υπάρχει δωρεάν γεύμα και το όποιο γεύμα στα χρόνια που έρχονται θα είναι λιτό, πολύ λιτό... Ας το κάνουμε τουλάχιστον να φτουρήσει. Ας δείξουμε εσωτερική ομογένεια και συνοχή διότι τα επαναστατικά και οι φωνές δεν πρόκειται να κάνουν κανένα αυτί να ιδρώσει... Ας το ξέρουν αυτό οι κάθε λογής επαναστάτες αν θεωρούνται επαναστάτες όσοι υιοθετούν τον κρατισμό ως θέσφατο της πολιτικής τους.

Ο ανατοκισμός του κεφαλαίου...

Το ακόλουθο άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Κηφισιά την 16η Απριλίου 2010)

Το ακόλουθο άρθρο, με κάποιες τροποποιήσεις, γράφτηκε από ένα καλό φίλο, τον Γιώργο Καισάριο, το 2002 και όπως θα δείτε είναι όσο επίκαιρο και τότε ή ακόμα ποιο επίκαιρο λόγω της δραματικής κατάληξης που πήρε η οικονομία μας.

Η ανταπόδοση της επιπλέον προσπάθειας

Δυο άνθρωποι με ίδιο γενετικό υλικό, το ίδιο έξυπνοι και της ίδιας ηλικίας ξεκίνησαν τη ζωή τους. Και οι δυο πήγαν στο ίδιο σχολείο, ακολούθησαν παράλληλη καριέρα, παντρεύτηκαν την ίδια περίπου εποχή και έκαναν από 3 παιδιά ο καθένας.
Στο τέλος της σταδιοδρομίας τους όμως είχαν πολύ διαφορετική κατάληξη. Ο ένας παρέμεινε ένας απλός άνθρωπος χωρίς ιδιαίτερη περιουσία ενώ ο άλλος κατέληξε να γίνει πολύ πλούσιος διεκδικώντας ξεχωριστή θέση στην κοινωνία. Γιατί τόση διαφορά όταν και οι δυο ακολούθησαν την ίδια σταδιοδρομία, πήγαν στο ίδιο σχολείο και είχαν τις ίδιες γνώσεις και ικανότητες;

Η απάντηση αγαπητέ αναγνώστη βρίσκεται στο μηχανισμό Ανατοκισμού του Κεφαλαίου: Στη μικρή δηλαδή επιπλέον προσπάθεια που καταβάλει κάποιος σε όλη την περίοδο της ζωής του. Στις επιπλέον ώρες διάβασμα, στη μεγαλύτερη προσπάθεια να βρεθούν λύσεις σε προβλήματα, στις επιπλέον ώρες εργασίας, στο επιπλέον ζόρι και γενικά σε αυτό το λίγο παραπάνω που καταβάλει κάποιος σε οποιαδήποτε δραστηριότητα.

Η επιπλέον προσπάθεια, όπως ο τόκος στην τράπεζα, μπορεί να φαίνεται μικρή σαν αποτέλεσμα στην αρχή. Ανατοκιζόμενη όμως μέρα με την μέρα, μήνα με τον μήνα και χρόνο με τον χρόνο οδηγεί σε συσσωρευμένη προσπάθεια που θα κάνει τη μεγάλη διαφορά στην τελική απόδοση. Όπως λοιπόν στην τράπεζα έτσι και στην καθημερινή μας ζωή, η επιπλέον (ανατοκιζόμενη) προσπάθεια, μετράει πολύ στην τελική έκβαση των πραγμάτων.
Με παρόμοιο τρόπο λειτουργεί και η οικονομία. Μπορεί το αποτέλεσμα αυτής της μικρής επιπλέον προσπάθειας να μην είναι φανερό στην αρχή, αλλά χρόνο με τον χρόνο, όταν κάποιος ανατοκίζει την προσπάθειά του, θα διαπιστώσει σημαντική διαφορά.

Στην Ελλάδα βέβαια αυτή η λογική δεν υιοθετήθηκε ποτέ από το κράτος. Ο υπέρμετρος κρατισμός δεν επέτρεψε ποτέ να καταβληθεί η επιπλέον προσπάθεια. Ποτέ δεν καταβλήθηκε το επιπλέον ζόρι. Ποτέ δεν μας απασχόλησε το αύριο, ακόμα και στον ιδιωτικό τομέα, παρά μόνο το πως θα φάμε και θα σπαταλήσουμε για το σήμερα. Ποτέ δεν νοιάστηκε κανείς, κρατικός γραφειοκράτης ή άγγελος της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, για ουσιαστική αυτόνομη ανάπτυξη, παρά για ανάπτυξη με ξένα κόλλυβα. Πάντα εφευρίσκαμε δικαιολογίες, ότι είμαστε μια μικρή χώρα με μικρή αγορά που δεν της αφήνει περιθώρια για αυτόνομη ανάπτυξη ή ότι τα πολλά χρόνια υπό τον Τουρκικό ζυγό μας κιότεψαν και μας χάλασαν.

Και ο λόγος που δεν καταβάλαμε ποτέ αυτή την επιπλέον προσπάθεια είναι ότι δεν υπήρχε κίνητρο για να το κάνουμε. Είναι γνωστό ότι ο Έλληνας (σε αντίθεση με αυτό που θέλουν να μας κάνουν να πιστέψουμε) δεν είναι από τη φύση του τεμπέλης.
Απόδειξη αυτού είναι ότι, όταν κάποιος από εμάς πάει μετανάστης στο εξωτερικό γίνεται ο πιο σκληρός εργάτης. Όσο τεμπέλης και αποτυχημένος να ήταν στην Ελλάδα, στο εξωτερικό θα δουλέψει σκληρά και στην μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων όχι μόνο θα προκόψει οικονομικά, αλλά θα διακριθεί στην εκεί τοπική κοινωνία.

Τι είναι λοιπόν αυτό που μας κάνει εργατικούς στο εξωτερικό αλλά άχρηστους και τεμπέληδες στην Ελλάδα; Η απάντηση είναι το κίνητρο αγαπητέ αναγνώστη.

Ο Έλληνας έχει αποδείξει ότι μπορεί να επιβιώνει και να διαπρέπει σε καθεστώς ελεύθερης οικονομίας όπου όμως η επιπλέον προσπάθεια ανταμείβεται.

Είναι γνωστό ότι έχουμε πολλούς άξιους επιστήμονες που διαπρέπουν στο εξωτερικό διότι το σύστημα εκεί μπορεί μεν να είναι απαιτητικό αλλά αναγνωρίζει την επιπλέον προσπάθεια. Και ευτυχώς που αυτοί οι άνθρωποι έφυγαν και πήγαν εκεί που πήγαν και μπορούμε έτσι να καμαρώνουμε για τις επιτυχίες των συνελλήνων μας. Σε διαφορετική περίπτωση, θα είχαν μείνει στην πατρίδα όπου είναι εξαιρετικά πιθανό ότι θα είχαν κάνει ελάχιστα.

Οι ίσες ευκαιρίες:

Πέραν του ότι πρέπει να υπάρχει ένα πλαίσιο ελεύθερης οικονομίας, το κάθε σύστημα πρέπει να είναι δίκαιο και να παρέχει ίσες ευκαιρίες σε αυτούς που τις αξίζουν. Στη χώρα μας όμως δεν υπάρχει κάτι τέτοιο. Όλοι ξέρουμε ότι για να πας μπροστά θα πρέπει να έχεις κάποιο «μέσον». Άρα το να καταβάλεις την επιπλέον προσπάθεια, γίνεται δώρο άδωρο. Διότι όταν ένας μπορεί και πάει μπροστά χάρη στις γνωριμίες και στα μέσα που διαθέτει και όχι με την σκληρή δουλειά του, τότε καταργούνται όλων των ειδών οι πολιτισμικές αξίες και επικρατεί η αναξιοκρατία. Η πρόοδος όμως που φέρνουν τα αναξιοκρατικά συστήματα είναι πρόοδος αντίστοιχη της εικονικής πραγματικότητας. Πρόκειται για ψευδαίσθηση προόδου και όχι για πρόοδο που θα μπορούσε να εξασφαλίσει σε ένα λαό την αναγκαία ώθηση για να παει μπροστά, παραμένοντας ανταγωνιστικός στο διεθνές στερέωμα.

Άρα στα αναξιοκρατικά συστήματα δεν είναι ανάγκη να προσπαθεί κανείς διότι η επιπλέον προσπάθεια δεν είναι ο ενδεικνυόμενος για το επιζητούμενο αποτέλεσμα μηχανισμός.

Επομένως, η Ελληνική κοινωνία έχει πειστεί ότι η επιπλέον προσπάθεια δεν ωφελεί σε αντίθεση με το μαγικό «μέσον» που θα πετύχει για όσους το διαθέτουν οδηγώντας και τους υπόλοιπους στο να το ψάχνουν διακαώς έτοιμοι να διαφθείρουν και να διαφθαρούν.
Το αποτέλεσμα όλης αυτής της διαδικασίας είναι να διαμορφώνεται μια αναξιοκρατική συνείδηση που ναι μεν επιτρέπει σε κάποιους να πετυχαίνουν αλλά αθροιστικά οδηγεί τη χώρα στην οπισθοδρόμηση και στην υπανάπτυξη. Το ίδιο ισχύει και για την οικονομία.
Όταν δηλαδή η Ελλάδα σαν οικονομικός παράγων δεν επενδύει, δεν αφιερώνει αξιόλογα ποσά σε έρευνα και ανάπτυξη, διαθέτει ένα από τα χειρότερα εκπαιδευτικά συστήματα μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ και γενικά προσπαθεί να την βγάλει με επιδοτήσεις και ξενόφερτα πακέτα, τότε είναι επόμενο να υστερεί σε βάθος χρόνου.

Όσα πακέτα ή επιδοτήσεις και αν πάρει αυτή η χώρα, δεν θα μπορέσει ποτέ να φτάσει το επίπεδο ανάπτυξης π.χ. της Γερμανίας. Τούτο διότι, για να φτάσεις ένα επίπεδο, χρειάζεται χρόνια προσπάθεια πολύ πέραν του μέσου όρου. Όταν όμως ο λαός μας, αντί να καταβάλει την επιπλέον προσπάθεια, υστερεί επί σειρά ετών σε όλους τους τομείς και παραμένει σχεδόν τελευταίος σε όλους τους δείκτες, με κυρίαρχο αυτόν των επιδόσεων των νέων μας σε διεθνείς μαθητικούς διαγωνισμούς, τότε το αποτέλεσμα της υστέρησης και όχι του ξεπεράσματος είναι το αναμενόμενο.

Η Αμερική αυξάνει την παραγωγικότητά της συνέχεια και συστηματικά. Θα δείτε ότι αυτή η αυξανομένη παραγωγικότητα θα τους χρησιμεύσει πάρα πολύ όταν οι καιροί εκεί γίνουν πιο δύσκολοι. Διότι ακόμα και με ένα δυνατό δολάριο, θα μπορούν τα προσφέρουν ανταγωνιστικά προϊόντα. (Σημ. Εδώ δεν έχει φανεί ακόμα η δυσμενής εξέλιξη της αποβιομηχάνισης των ΗΠΑ και της φούσκας των στεγαστικών ομολόγων). Άρα, ναι μεν τώρα η ανταγωνιστικότητα δεν εισπράττεται από τις ξένες αγορές, αλλά να είστε σίγουροι ότι στο μέλλον τα μερίσματα από την ανταγωνιστικότητα θεωρούνται δεδομένα.
Μπορεί η Αμερικανική κεφαλαιαγορά να ευρίσκεται σε ύφεση, αλλά με τη συνεχή αύξηση της παραγωγικότητας, των επενδύσεων και της έρευνας & ανάπτυξης στο τέλος θα υπάρξει ανταμοιβή. Μπορεί, σε άλλη περίπτωση, να επικρίνουμε λαούς όπως τους Ιάπωνες για τον συντηρητισμό τους, αλλά το βιοτικό τους επίπεδο είναι κατά πολύ μπροστά από εκείνο άλλων λαών. Αυτοί επομένως εισπράττουν ήδη το μέρισμα της σκληρής δουλειάς που προηγήθηκε.

Ασφαλώς δεν είναι τυχαίο ότι η Αμερικανική κεφαλαιαγορά είναι όσο εξελιγμένη είναι. Προφανώς υπάρχει και εκεί διαφθορά (μόνιμο στοιχείο των κεφαλαιαγορών), αλλά αν σε πιάσουν, μπαίνεις φυλακή, δεδομένο που εξασφαλίζει υψηλό δείκτη σεβασμού και εμπιστοσύνης στον τρόπο λειτουργίας της δικαστικής εξουσίας από την Αμερικανική κοινωνία.

Επίσης, δεν είναι τυχαίο ότι η προηγμένη τεχνολογία που διαθέτουν είναι προϊόν μακροπρόθεσμης προσπάθειας στην έρευνα & ανάπτυξη αλλά και του εκπαιδευτικού τους συστήματος και του επιπέδου σπουδών μερικών από τα καλύτερα Πανεπιστήμια του Κόσμου.

Όλα αυτά και πολλά άλλα έχουν κάνει τις ΗΠΑ αυτό που είναι. Σας τα λέω αυτά για να τονίσω ότι η προσπάθεια πέραν του κανονικού και σε βάθος χρόνου πιάνει τόπο.

Απαγορεύεται να δουλέψεις

Στην χώρα μας βέβαια απαγορεύεται, εάν κάποιος το επιθυμεί, να δουλέψει λίγο παραπάνω διότι το ΙΚΑ απαιτεί επιπλέον ασφάλιση από τον εργοδότη και τον εργαζόμενο. Έτσι κανείς δεν επιτρέπεται να δουλέψει χωρίς υπερωρίες. (Σημ. Επιτρέπεται όμως, χωρίς καμία συνέπεια για τους ψευδοδηλωσίες, να καταγράφουν όσες υπερωρίες θέλουν και να παραμένουν άυπνοι σαν ρόμποκοπ επί εβδομάδες «δουλεύοντας» δήθεν ασταμάτητα, όπως αποδείχθηκε από εισαγγελικές έρευνες για τους καλοπληρωμένους συνδικαλιστές του ΟΛΠ και του ΟΣΕ)

Στην Ελλάδα δεν μπορεί κάποιος να είναι εργαζόμενος από την κατοικία του. Η τηλεργασία δεν είναι ακόμα αποδεκτή. Επιπλέον, το ΙΚΑ, η Εφορία, το ΣΔΟΕ, οι Πολεοδομίες, οι Δημαρχίες και ο κάθε λογής διεφθαρμένος γραφειοκράτης κυνηγούν συνέχεια αυτόν που θέλει να προσπαθεί, να επιχειρεί και να ρισκάρει και αγνοούν αυτόν που κλέβει εκ του ασφαλούς και νομότυπα. Ως αποτέλεσμα, ο λαός έμαθε να βολεύεται όπως του επέβαλαν εκείνοι που ξεκίνησαν τον φαύλο κύκλο της διαφθοράς. Κανείς επομένως δεν προσπαθεί, κανείς δεν καταβάλει την επιπλέον προσπάθεια (τον ανατοκισμό) και αυτό αποτυπώνετε μακροπρόθεσμα στην θλίψη που επικρατεί για την οικονομία.

Όπως επομένως, όταν οι καταθέσεις στην τράπεζα που δεν ανατοκίζονται οδηγούν το κεφάλαιο σε συνεχή απαξίωση, σε αντίθεση με εκείνες που χάρη στον ανατοκισμό προσφέρουν κάποτε στον καταθέτη τους, την δυνατότητα επιβίωσης, έτσι και στην παραγωγική οικονομία όταν δεν ανατοκίζεις είσαι καταδικασμένος να μείνεις ουραγός.

Η κατάληξη

Δυστυχώς για τη χώρα μας πάντα θα υστερούμε και πάντα θα είμαστε ο οικονομικός ουραγός της Ευρώπης εάν δεν αλλάξουμε ριζικά. Μην έχετε την φρούδα ελπίδα ότι θα φτάσουμε κάποτε τις αποδοχές του μέσου όρου της Ευρώπης επειδή και μόνο δίνονται ονομαστικές αυξήσεις. Όχι μόνο για τους λόγους που αναφέρθηκαν αλλά και επειδή στην Ελλάδα έχουμε υπερβολικά υψηλές και μη ανταποδοτικές ασφαλιστικές εισφορές. «There is no free lunch» λένε οι Αμερικανοί. Ότι πληρώνεις παίρνεις και επομένως αν πληρώνεσαι έξω από την απόδοσή σου κάποιος άλλος θα πληρώσει τελικά το έλλειμμα στον λογαριασμό.

Θα αναρωτιέστε αν θα μπορούσαν να ήταν διαφορετικά τα πράγματα;

Ασφαλώς και θα μπορούσαν. Υπάρχουν προοπτικές, έχουμε αξιόλογους ανθρώπους, διαθέτουμε μεγάλο φυσικό πλούτο και πλουτοπαραγωγικές πηγές.

Αυτό όμως που δεν έχουμε είναι η πραγματική δημοκρατία, η αξιοκρατική δημοκρατία που επιβάλει τον νόμο και απονέμει δικαιοσύνη.

Μόνο με το αίσθημα της αξιοκρατικής δημοκρατίας πληρωμένο μπορούν να λειτουργήσουν οι αγορές και να προοδεύσουν οι άνθρωποι.

Τα παραμύθια της Xαλιμάς

Σε μια υπεύθυνη κοινωνία δεν είναι δυνατόν να αφήνεται ο κάθε γραφειοκράτης και διεφθαρμένος πολιτικός να παραμυθιάζει τον λαό με το ότι βρίσκεται σε καλύτερο σημείο διαβίωσης σε σχέση με 20 χρόνια πριν. Η ανθρωπότητα είναι δεδομένο ότι προοδεύει, τουλάχιστον όταν δεν αναλώνεται σε άθλιους πολέμους ώστε να γεύονται τη δυστυχία οι εμπλεκόμενοι λαοί.

Πριν από 100 χρόνια ήμασταν καλύτερα σε σχέση με ότι πριν από 200 χρόνια. Πριν από 50 χρόνια ήμασταν καλύτερα σε σχέση με ότι πριν από 100 χρόνια και πριν από 20 χρόνια καλύτερα σε σχέση με ότι πριν από 40 χρόνια. Σήμερα είμαστε πολύ καλύτερα σε σχέση με ότι ήμασταν τη δεκαετία του 70 και του 80 και μετά από 30 χρόνια τα πράγματα θα είναι καλύτερα σε σχέση με το σήμερα. Αυτό που πρέπει κάποιος να κοιτάει είναι πόσο καλύτερα ή χειρότερα είναι σε σχέση με κάποιον άλλο και όχι σε σχέση με το παρελθόν του, μια σύγκριση που αποφεύγει συστηματικά ο βολεμένος γραφειοκράτης από τον οποίο δεν απομένει ελπίδα καμιά.