Ο πόλεμος της (χρηματοοικονομικής) φούσκας και οι ψευδαισθήσεις των λαϊκιστών.

(Το ακόλουθο κείμενο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Κηφισιά την 12η Φεβρουαρίου 2010)

Άκουγα μια από τις τελευταίες συνεντεύξεις του Μίμη Ανδρουλάκη στη ΕΡΤ για το επείγον της διευθέτησης της κρίσης που ενέκυψε στη χώρα μας όχι ως εισαγόμενη αλλά ως εγγενής και αποκαλυφθείσα σε μια περίοδο που τα “στραβά μάτια” των ξένων είδαν επιτέλους την αλήθεια. Επί του προκειμένου ο Μίμης επέμενε στο ότι σε περίοδο πολέμου δεν διαβουλεύεσαι αλλά πολεμάς.

Τα “στραβά μάτια” τα έκαναν όμως οι Ευρωπαίοι εταίροι μας με την κάλυψη διεθνών χρηματοοικονομικών οίκων που από το 2002 μύριζαν ψητό (υψηλότατες ομολογιακές αποδόσεις) και έμπαιναν για να πάρουν μεζέ ενώ συχνότατα στρογγυλοκάθονταν...

Έτσι εξηγείται ότι στα τέλη του 2009, οι ξένοι επενδυτές διακρατούσαν ελληνικά ομόλογα αξίας 216 δις ευρώ, που αντιπροσώπευαν το 72% του εξωτερικού χρέους της χώρας μας και το 90% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος της.

Διαβάζοντας τα δημοσιεύματα των εφημερίδων μόλις μια μέρα μετά τον τελευταίο δανεισμό με επιτόκιο 6.2% αντιλαμβανόμαστε την “φοβία” τους για την “επικείμενη” πτώχευση της χώρας. Δεν πρόκειται ασφαλώς για φοβία αλλά για προσχεδιασμένη κερδοσκοπία.

Πέντε δισεκατομμύρια ευρώ ζητήσαμε την προπερασμένη Δευτέρα αλλά είκοσι πέντε μας προσέφεραν μέσα σε τρεις μόλις ώρες! Του σκοτωμού έτρεχαν οι επίδοξοι δανειστές να μας δώσουν τα δισεκατομμύριά τους.

Τούτο διότι όσο και αν το επιτόκιο του 6,2% είναι ελκυστικό στις σημερινές συνθήκες σε καμιά περίπτωση δεν είναι επιτόκιο με το οποίο δανείζει κανείς τα ωραία του δισεκατομμύρια για πέντε χρόνια σε μια χώρα που χρεοκοπεί από τον Μάρτιο ως τον Ιούνιο κατά τα δημοσιεύματα!

Γιαυτό έγινε χαμός για να μας δανείσουν. Γιαυτό οι επενδυτές όρμησαν σπρώχνοντας ο ένας τον άλλον» όπως έγραφε στην πρώτη σελίδα της η αμερικανική “Γουόλ Στριτ Τζέρναλ” ενώ οι “Φαϊνάνσιαλ Τάιμς” του Λονδίνου συμπλήρωναν “Οι επενδυτές έτρεξαν σαν κοπάδι να αγοράσουν την πρώτη φετινή έκδοση ελληνικών ομολόγων”.

Ο επικεφαλής μάλιστα του Global Fixed Income της Schroders, Nick Gartside υποστήριξε σε πρόσφατη συνέντευξή του στον Νεκτάριο Νώτη του CapitalTV, ότι, παρά το ότι κατά τις προβλέψεις του τα spread των Ελληνικών Ομολόγων θα παραμείνουν υψηλά τους επόμενους μήνες, θα ήταν διατεθειμένος ως διαχειριστής χαρτοφυλακίου να επενδύσει ακόμα και το 20% των διαθεσίμων του σε Ελληνικά Ομόλογα!!!

Σίγουρα ο Nick Gartside δεν είναι ήρωας ούτε έχει αποφασίσει να τερματίσει την καριέρα του με αφελείς συστάσεις.

Η κρίση που ενέκυψε λόγω της υπερχρέωσης του Ελληνικού κράτους διαμορφώνει ευκαιρίες και αυτές ακριβώς προσπαθούν να ενδυναμώσουν οι εκάστοτε κερδοσκόποι μεγιστοποιώντας τις αποδόσεις τους σε ένα ατελεύτητο παιχνίδι ρίσκου απόδοσης.

Είναι επομένως προφανές ότι ο κίνδυνος πτώχευσης της χώρας δεν βρίσκεται σε ορίζοντα πενταετίας πολύ δεν περισσότερο σε ορίζοντα μερικών μηνών. Ακόμα και οι προβλέψεις του Μίμη Ανδρουλάκη στο βιβλίο του “Βαμπίρ και Κανίβαλοι” την τοποθετούν μετά το 2015 με κύριο αίτιο την κατάρρευση των ασφαλιστικών ταμείων εφόσον ο κρατικός προϋπολογισμός θα αδυνατεί πλέον να καλύψει τις διαφορές μεταξύ ασφαλιστικών εισφορών και αποδιδόμενων συντάξεων.

Όμως με την τρέχουσα συσχέτιση του παραγωγικού δυναμικού με τις δαπάνες του δημόσιου τομέα, ακόμα και αν έλθει μετά από δέκα ή και δεκαπέντε χρόνια, θα είναι το ίδιο οδυνηρή και αφάνταστα ποιο προσβλητική για όλους από το αν συνέβαινε σήμερα εν μέσω γενικευμένης διεθνώς κρίσης...

Και όμως, ο πολιτικός κόσμος της χώρας με την ευρεία έννοια, δεν έχει αντιληφτεί την επιτακτικότητα λήψης μέτρων άμεσα και με την συνεισφορά όλων.

Ανατρέχοντας στα βαθύτερα αίτια αυτής της απίθανης αδράνειας, που αγγίζει τα όρια αναισθησίας, συναντάμε έλλειψη κατανόησης του ότι καμία χώρα δεν είναι δυνατόν να επιβιώνει βασιζόμενη σε δανεικά, χωρίς προοπτικές ανάπτυξης ενώ ταυτόχρονα ταλανίζεται από ένα τεράστιο και επιδεινούμενο εμπορικό έλλειμμα εφόσον οι εξαγωγές της παραμένουν σταθερά στο ένα τρίτο των εισαγωγών.

Σε εκείνους από τα μετερίζια της αριστεράς που προτείνουν με ελαφριά τη συνείδηση αποένταξή μας από την ΟΝΕ θα πρέπει να θυμίσουμε ότι τα δυο πέμπτα των εισαγωγών μας προέρχονται από την ΕΕ με αποτέλεσμα ευρισκόμενοι εκτός του Ευρώ να υποστούμε πανωλεθρία εις διπλούν αφενός λόγω της υπερεξακόντισης του εξωτερικού χρέους σε δυσθεόρατα ύψη και αφετέρου λόγω της ακρίβειας που θα φέρει η παραμένουσα σε αξίες Ευρώ προμήθεια των αγαθών που συντηρούν την τρέχουσα ευμάρεια.

Ένα άλλο θέμα που φαίνεται ότι αγνοεί η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτικών αλλά και του λαού μας είναι οι μηχανισμοί με τους οποίους οι τράπεζες δημιουργούν χρήμα δηλαδή πιστώσεις στην καπιταλιστική οικονομία.

Οι επιθέσεις ενάντια στις τράπεζες και ιδιαίτερα η εμμονή στο να θεωρείται προκλητική η παραχώρηση των 28 δις Ευρώ, από το έκτακτο πρόγραμμα στήριξης, σε μια περίοδο μείωσης των θέσεων εργασίας και περικοπής των μισθών και των συντάξεων, όταν δεν είναι στοιχείο κακόβουλου πολιτικαντισμού, αποδεικνύει ακριβώς αυτή την άγνοια.

Μια βαθύτερη κατανόηση των τραπεζικών μηχανισμών θα αποκαλύψει από την μια πλευρά ότι το Ελληνικό κράτος δεν διέθεσε ακριβώς αυτά τα 28 δις αλλά επεξέτεινε πίστη αντίστοιχου ύψους με δυσβάσταχτους για τις τράπεζες όρους που όμως αποδέχτηκαν εν μέσω πανικού και επομένως είναι λογικό να επιδιώκουν την απαγκίστρωση από τη “χάρη” που τους έγινε.

Από την άλλη θα πρέπει να γίνει κατανοητό από τους λαϊκίζοντες ότι οι τράπεζες δανείζουν βασιζόμενες στη λογική του Χρέους.

Είτε μας αρέσει είτε όχι αυτή η λογική αποτελεί το θεμέλιο των μηχανισμών παραγωγής του χρήματος ή άλλως των πιστώσεων που κινούν την παγκόσμια οικονομία.

Εάν σήμερα υπάρχουν ακόμα, παρά την κρίση, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής ενώ δεν υπάρχει η πάλαι ποτέ κραταιά Σοβιετική Ένωση, οφείλεται στο ότι οι ΗΠΑ αγκάλιασαν τις τεχνικές παραγωγής πιστώσεων ενώ η Σοβιετική Ένωση πίστεψε ότι λόγω της υπερπαραγωγής ατσαλιού θα φάει ο κόσμος ατσάλι...

Το μυστικό της οικονομίας μας είναι τα δανεικά που διαμορφώνουν τις συνθήκες του παραγωγικού δυναμικού πάνω στο οποίο θα στηριχτεί η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών αλλά και η δυνατότητα επιστροφής των δανεικών για να επαναδανειστούν σε κάποιον άλλο ώστε και αυτός να παράγει με την σειρά του και έτσι το συνολικό σύστημα να επιταχύνει την παραγωγική διαδικασία δημιουργώντας ικανό πλούτο (αγαθά) που θα φέρει την υλική ευμάρεια.

Έτσι ξεκίνησαν οι χώρες με ανεπτυγμένα τραπεζικά συστήματα που αυγάτιζαν με σχεδόν μαγικό τρόπο τα αποθεματικά και τις καταθέσεις τους στηριζόμενα στην απλή ιδέα ότι ποτέ όλοι δεν θα επιχειρούσαν να ζητήσουν πίσω τις οικονομίες τους αλλά και αυτό αν συνέβαινε θα υπήρχαν εξασφαλίσεις από άλλες τράπεζες ώστε με την αλληλοϋποστήριξη του τραπεζικού συστήματος και τις εγγυήσεις την όποιας Κεντρικής Τράπεζας ο κίνδυνος αυτός να είναι μηδαμινός.

Ως γνωστόν μια τράπεζα δανείζει πολλαπλάσια από τα χρήματα που διαθέτει ακριβώς χάρη σε αυτή την πίστη της ισορροπίας και αλληλοϋποστήριξης στην παγκόσμια αγορά χρήματος.

Το κάθε χιλιάρικο Ευρώ γίνεται έτσι εύκολα 5000 με πολλαπλασιαστή το 5 διότι για κάθε κατάθεση 1000 Ευρώ η τράπεζα δανείζει τα 4000 σε άλλη τράπεζα που αφού κρατήσει το ένα πέμπτο δανείζει τα υπόλοιπα κ.οκ.
Με τον τρόπο αυτό πιστώνονται με ανύπαρκτα χρήματα που δεν έχουν κανένα αντίκρισμα πλην της πίστης στην μη κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος (έχουν προ πολλού, από τον Αύγουστο του 1971, καταργηθεί οι εξασφαλίσεις των πιστώσεων σε χρυσάφι)

Συχνά ακούγεται ότι ο συντελεστής δανείων προς καταθέσεις είναι 0.8, 1.0 ή ακόμα και 1.5 Αυτός απλά εκφράζει ότι η τράπεζα έχει δώσει (πιστώσεις) συντηρητικά λιγότερες ή περισσότερες των καταθέσεων. Όμως σε καμία περίπτωση η κάθε τράπεζα δεν στηρίζεται σε αυτή τη σχέση για να προσφέρει πιστώσεις. Ας σκεφτούμε π.χ. ότι πέρα από τις καταθέσεις διατηρούν τα γνωστά ομόλογα του Ελληνικού δημοσίου (ήδη 60 δις από αυτά διαμορφώνουν συνθήκες σύγκρυου λόγω πιθανής απαξίωσής τους) ή δημιουργούν και δικά τους ομόλογα βασισμένα στα δάνεια που έχουν ήδη δώσει.

Επιπλέον οι μηχανισμοί αυγατίσματος των δυνητικών πιστώσεων στηρίζονται σε κανόνες της γνωστής συνθήκης της Βασιλείας ΙΙ ενώ οι αξιολογήσεις που αποδέχεται η συγκεκριμένη συνθήκη ορίζονται από τους γνωστούς οίκους αξιολόγησης Fitch, Standard & Poοr και Moody’s.

Οι οίκοι αυτοί αξιολογούν τα εκδοθέντα ομόλογα (του Ελληνικού δημοσίου ή των τραπεζών) και εκδίδουν πιστοποιητικά φερεγγυότητας με βαθμούς ΑΑΑ, ΑΑ- ΒΒΒ+, ΒΒ- κ.λπ. Κάθε βαθμολόγηση αντιστοιχεί σε διαφορετικό πολλαπλάσιο δυνητικών πιστώσεων έναντι των κατατεθειμένων ομολόγων.

Τόσο μεγάλη είναι η διαφορά που επιφέρει η μείωση κατά μια μόνο βαθμίδα στη φερεγγυότητα του εκδότη των ομολόγων που οι τράπεζες υποχρεώνονται όχι μόνο να περικόψουν πιστώσεις αλλά και να δανειστούν υπό πίεση, άρα ακριβά, για να διατηρήσουν την απαιτούμενη ρευστότητα που τους επιτρέπει να λειτουργούν.

Επομένως, σε περιόδους οικονομικών αναταράξεων οι τράπεζες λειτουργούν σε ισορροπία τρόμου και αν μερικοί θέλγονται από τα κέρδη του ας γνωρίζουν ότι οι απώλειές τους σε πλούτο από την απαξίωση των περιουσιακών τους στοιχείων (στοιχείων ενεργητικού) είναι συχνά πολύ μεγαλύτερες των κερδών.

Θα μπορούσα εδώ να ισχυριστώ ότι έχουμε ακόμα μια εικόνα από τα παράδοξα της λογιστικής απεικόνισης που από εργαλείο τακτοποίησης μετατράπηκε σε εργαλείο αξιολόγησης διαστρέφοντας κάθε έννοια ενημέρωσης για την πραγματικότητα. (Στην εποχή μας τα διεθνή λογιστικά πρότυπα προσπαθούν να διορθώσουν αυτή την ανορθοδοξία που έρχεται σε αντίθεση με την οικονομική αντίληψη δημιουργίας πλούτου)

Όταν σε αυτή την ισορροπία τρόμου προσθέσουμε και τον κίνδυνο από πολύ μεγάλους πολλαπλασιαστές πιστώσεων προς αξίες βάσης (καταθέσεις, ομόλογα, δομημένα προϊόντα κ.λπ.) τότε αντιλαμβανόμαστε ότι για κάθε πισωγύρισμα στις πραγματικές αξίες βάσης κατά μια μονάδα με πολλαπλασιαστή το 100, οι πραγματικές πιστώσεις που χάνονται είναι 100 φορές μεγαλύτερες δηλαδή έχουμε πανωλεθρία.

Με αυτή επομένως τη λογική λειτουργίας των τραπεζών δεν υπάρχει περιθώριο λάθους και αν αυτό συνδυαστεί με συστημική κρίση δηλαδή, με μαζική συνειδητοποίηση ότι ολόκληρο το σύστημα των τραπεζικών πιστώσεων κινδυνεύει (οι εξασφαλίσεις ποτέ δεν επαρκούν για να καλύψουν συστημικούς (μαζικούς) παρά μόνο τυχαίους κινδύνους) τότε έχουμε την κατάρρευση που γνωρίσαμε σε παγκόσμιο επίπεδο.

Στη χώρα μας όπου συνήθως καλλιεργείται ο αχαλίνωτος λαϊκισμός συντροφιά με την ημιμάθεια, ακόμα και από τραπεζικά στελέχη που απολαμβάνουν εξαιρετικές αμοιβές, τα παραπάνω ακούγονται μακρινά ή και παντελώς άγνωστα. Αυτή η άγνοια επεκτείνεται σε αλόγιστες συνεντεύξεις πολιτικών που αναμασούν το άδικο της “χρηματοδότησης” των τραπεζών με τα περίφημα 28 δις Ευρώ που θα έπρεπε, κατά την άποψή τους, να χρησιμοποιηθούν για τις ανάγκες της εργατιάς.

Μα αν οι τράπεζες αφήνονταν να καταρρεύσουν, είναι η αποστομωτική απάντηση, η εργατιά χωρίς εργασία θα πολλαπλασιαζόταν σε επίπεδα τρομακτικά και για την ποιο προκλητική σκέψη.

Αυτό απεφεύχθη χάρη στις τράπεζες... Η σχετική συναλλαγή με το κράτος έγινε μάλιστα με υψηλό δανειακό κόστος για τις τράπεζες. Χωρίς αυτή την συναλλαγή που έγινε από όλες τις κυβερνήσεις του κόσμου με τις τράπεζες των χωρών τους, η κρίση θα είχε σε μερικούς μήνες γυρίσει το επίπεδο διαβίωσής μας στα μεσαιωνικά πρότυπα.

Χωρίς οι παραπάνω υπεραπλουστευμένες αναφορές να εξηγούν με επάρκεια τα εξαιρετικά πολύπλοκα συστήματα μόχλευσης που χρησιμοποιούν οι τράπεζες, αιτιολογούν ότι το χρήμα που πληρώνει για αγαθά που διατηρούν την ευμάρειά μας είναι ακριβώς οι φούσκες που σκάσανε και συνεχίζουν να σκάζουν ενώ κάθε υπομόχλευση ως αποτέλεσμα αυτής της φουσκοπροκατάληψης οδηγεί σε πολύ ουσιαστική φτώχεια την καθημερινότητά μας.

[Στο επόμενο φύλλο της εφημερίδας θα συνεχίσουμε απαντώντας στο ερώτημα του πως θα επιβιώσουμε εμείς οι Έλληνες στο πόλεμο της χρηματοοικονομικής φούσκας].

Ευχαριστούμε Ρουμπίνι, Thank you Darling*… αλλά μπορούμε και χωρίς εσάς.

(Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Κηφισιά την 5η Φεβρουαρίου 2010)

Μια από τις ευκολότερες μεθόδους ανέλιξης και επαγγελματικής επιτυχίας είναι το να ακολουθείς το ρεύμα και να βρίσκεσαι πάντα εκεί που εστιάζουν τα βλέμματα του κόσμου.

Όπως και να έχει, ακόμα και αν είσαι ασήμαντος, θα σε δουν και θα σε ξαναδούν και έτσι κάτι θα τους μείνει από την παρουσία σου. Τώρα αν είσαι και κάπως ευφυής ώστε να χειριστείς επ’ωφελεία σου αυτή τη δημοσιότητα, τότε το μνημονικό των άλλων γίνεται πραγματικό αδαμαντωρυχείο.

Το βλέπουμε καθημερινά στην πολιτική αλλά και στην προσωπική ζωή ανθρώπων που ζουν χάρη και μόνο στα “φώτα της ράμπας” που κάποτε συγκέντρωσαν και αξιοποίησαν ώστε να βρίσκονται πλέον ψηλά στη δημοσιότητα χωρίς να καταβάλουν νέα προσπάθεια.
Ο καθηγητής του πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης στα οικονομικά, Nouriel Roubini, έγινε πασίγνωστος με το να προβλέψει αυτό που είχε ήδη προβλεφτεί, την φούσκα της στεγαστικής πίστης.

Χιλιάδες επιστήμονες της στατιστικής σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα παρακολουθούσαν καθημερινά τις τάσεις υπερβολής των Αμερικανικών στεγαστικών δανείων όταν ένα μεγάλο ποσοστό ανέργων νεοιδιοκτητών ζούσαν από τον δανεισμό που προέκυπτε από την τεχνητή υπεραξία των ακινήτων τους. Ο τρόμος είχε ήδη αλλοιώσει τα χαρακτηριστικά πολλών συνετών τραπεζιτών που έβλεπαν τον χάρτινο πύργο τους οσονούπω να γκρεμίζεται αλλά οι κυβερνητικά ελεγχόμενες κτηματικές τράπεζες Φρέντυ Μακ και Φάννυ Μέη επέμεναν με αποφάσεις του Κογκρέσου στα θαλασσοδάνεια δίχως εγγυήσεις. Τα δάνεια αυτά πακέταραν σαν ενεργητικό και τα διέθεταν μέσω των επενδυτικών τραπεζών ως σύνθετα ή δομημένα (= υψηλού ρίσκου = τοξικά) ομόλογα που δεν ήταν καθόλου ομόλογα.

Τι λαϊκισμός αλήθεια από μια ελευθεριακή και καθόλου νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση υπό την «λαμπρή» προεδρία του Μπους του νεώτερου.

Αυτό προέβλεψε ο καθηγητής Nouriel Ρουμπίνι. Μπράβο του! Ικανός για τον μισθό του!

Όμως, η ταπεινή μας χώρα δεν είναι παρά το δείγμα άσκησης πολιτικής που επέλεξαν οι υπερφίαλοι διεθνείς κερδοσκόποι, εκμεταλλευόμενοι την δημοσιότητα των προβλέψεων του λαμπρού καθηγητή, για να συνεχίσουν το βίαιο παιχνίδι τους. Εκείνοι που επέβαλαν την εγκυρότητά τους στα παραπροϊόντα της απληστίας, μόλις πριν από δυο χρόνια, σήμερα μας αναγκάζουν να δεχόμαστε με ευπείθεια τις καθημερινές προβλέψεις τους για το τι θα συμβεί στη χώρα μας αν αδιαφορήσουμε στις προτεινόμενες από την ΕΕ λύσεις που τελευταία, ίσως και λόγω των απόκρεω, ακολουθούν τις ενδυματολογικές προτιμήσεις των ιθυνόντων του ΔΝΤ.

Τι Γιάννης τι Γιαννάκης στην προκειμένη περίπτωση. Άλλωστε το ποιος ακριβώς θα μας παραλάβει, θα κριθεί στη μάχη των λεόντων, πάνω από το ψυχορραγούν σώμα μας. Ευτυχώς που θηριοδομούν δίπλα από το οσονούπω κουφάρι μας γιατί έτσι μας δίνουν ελπίδες και κανείς ποτέ δεν μπορεί να αποκλείσει το θαύμα από ένα λαό του οποίου πληγώθηκε ο εγωισμός και συσπειρώθηκε για να αντιμετωπίσει την όποια κρίση.

Περιέργως τώρα ή μάλλον λίαν προσφάτως ανακάλυψαν ότι η μικρή Ελλάδα είχε γίνει οπαδός της δημιουργικής Λογιστικής, παρά το ότι σε αυτό το αντικείμενο μέναμε επί δεκαετίες μετεξεταστέοι και ασφαλώς μακράν από χρήσεις ιδιοφυών τεχνικών ενσωματωμένων στα δήθεν αυστηρά διεθνή λογιστικά πρότυπα που έμαθαν να αντιγράφουν τα λογιστήρια των κρατών, μιμούμενα πρακτικές ιδιωτικών επιχειρήσεων.

Όταν κατέρρευσε η ΕΝΡΟΝ στις ΗΠΑ, η Αμερικανική Κυβέρνηση αποφάσισε να επιβάλει αυστηροποίηση των μεθόδων ελέγχου αποκρυπτόμενων στοιχείων του παθητικού στους ισολογισμούς των εταιρειών ώστε να ξέρει ο κάθε μέτοχος αν είχε απομείνει κάποιο απολειφάδι από τους επενδυμένους κόπους του.

Όμως αντί για αυστηροποίηση είχαμε ελευθεροποίηση με την επιβολή κάθε μορφής ελευθεριότητας στα πλαίσια μιας λογικής πλήρους αυτορύθμισης της οικονομικής δραστηριότητας και όλα αυτά για να χρηματοδοτηθούν οι εξωφρενικές οικονομικές δαπάνες των ΗΠΑ στις Ασιατικές εκστρατείες τους. Με ξένα κόλλυβα δηλαδή έστελναν τις στρατιές τους στο ΙΡΑΚ και στο Αφγανιστάν. Με ευρωπαϊκό χρήμα και μεταξύ αυτών από τα δικά μας στερήματα, εκείνα των αγροτών της Θεσσαλίας που επενδύθηκαν στα δομημένα ομόλογα της Lehman Brothers ή ακόμα χειρότερα των αποθεματικών των ασφαλιστικών μας ταμείων, πλήρωναν τις μηχανές του ολέθρου και τους χειριστές τους οι Αμερικανοί στις εμπόλεμες ζώνες.

Όμως όσο διαρκούσε το όνειρο εμείς οι ευρωπαίοι, πλούσιοι και φτωχοί μαζί με μερικά εκατομμύρια ταλαίπωρων Αμερικανών μικροϊδιοκτητών, είχαμε πιστεύσει ότι υπάρχουν πραγματικές κότες που κάνουν χρυσά αυγά.

Τα χρέη των θυμάτων είχαν ήδη γίνει τεράστια για να υπάρχει ελπίδα... Τα πρόσωπα των τραπεζικών είχαν καταντήσει μάσκες φρίκης αρχαίας Αισχυλικής τραγωδίας ενώ οι κυβερνητικοί εντολείς και οι συνοδοιπορούντες κερδοσκόποι κοιμόντουσαν μόνο με τη βοήθεια ισχυρών υπνωτικών.

Στην Ελλάδα μας όμως συνεχίζαμε τις δημιουργικές μικροαπάτες μέχρις ότου ήλθαν τα μαντάτα από το Αμέρικα...

Η δημιουργικότητα των αριθμών μας είχε αφήσει στην παραζάλη μιας τεχνητής ευμάρειας και εικονικής ανάπτυξης στηριζόμενης κύρια στην αντιπαραγωγική παλιά μας τέχνη της οικοδομικής.

Η αλήθεια είναι ότι αυτή την τέχνη την ξέρουμε καλά ενώ είναι ανακριβές ότι είναι αντιπαραγωγική. Όμως δεν προσφέρει παρά ξαφνιάσματα ανάπτυξης διότι δεν παράγει εισαγωγική προοπτική. Έτσι κάθε φορά που ξεκινά μοιάζει με τη φωτιά που φουντώνει για να καταλαγιάσει σύντομα όταν παύει η τροφοδοσία από την καύσιμη ύλη της πίστωσης, με το κρύο να επανέρχεται δριμύτερο.

Όμως αυτή τη φορά καταλάβαμε, χωρίς τις προειδοποιήσεις του καθηγητή Ρουμπίνι, ότι τα πράγματα δεν προσφέρομαι για δημιουργική... Μας ανακάλυψαν την ώρα που κλέβαμε την αποθήκη και τα μέτρα θα είναι πλέον δρακόντια. Η λύση όμως θα δοθεί εκ των ένδον και θα επιτύχει μόνο εάν καταλαγιάσει το φαινόμενο της σύγκρουσης μεταξύ κοινωνικών ομάδων, που ανταγωνίζονται η μια την άλλη, όπως των αγροτών με τους εμπόρους και των εφοριακών ή τελωνειακών με ολόκληρο τον πληθυσμό.

Βρισκόμαστε σε μια εποχή που οι φωνές δεν πιάνουν και το κλάμα δεν συγκινεί. Τα παιδιά για να διασκεδάσουν θα πρέπει να αντιληφτούν ότι οι γονείς τους δεν θέλουν να τα τιμωρήσουν αλλά να τους δείξουν έμπρακτα ότι σε μια οικογένεια υπάρχουν κανόνες που πρέπει να τηρούνται. Το ίδιο και στο κράτος.

Η δέσμη μέτρων που εγκρίθηκε από την Επιτροπή των Βρυξελών είναι για πρώτη φορά πολύ σκληρή και απαιτεί από όλους να φτωχύνουμε διαμορφώνοντας όμως ελπίδες για το μέλλον. Πρακτικά πρόκειται για την επιβολή ανάστροφου πληθωρισμού. Στα πλαίσια των κανόνων που έχουν υιοθετηθεί στην ΟΝΕ δεν υπάρχουν μέτρα αυτονόμησης από το Ευρώ ώστε να επιτευχθεί η εκπτώχευση του πληθυσμού μέσω του εισαγόμενου λόγω υποτίμησης πληθωρισμού.

Προτείνεται επομένως επιτακτικά η επιβολή μείωσης των μισθών και γενικότερα των εισοδημάτων που έχει το ίδιο αποτέλεσμα αν και φαίνεται απεχθέστερη ως μέθοδος. Στην πραγματικότητα είναι πολύ καλλίτερη διότι ενώ με τον εισαγόμενο πληθωρισμό τα βάρη του εξωτερικού χρέους γιγαντώνονται, στην περίπτωση μείωσης της αγοραστικής δύναμης αυξάνουν αναλογικά πολύ λιγότερο ενώ περισσεύουν έσοδα για την ταχύτερη αποπληρωμή τους και την συντομότερη μεταστροφή της οικονομίας σε παραγωγικές πλέον διαδικασίες και επενδύσεις

Ο Ρουμπίνι έτρεξε βέβαια να συμπληρώσει ότι οι φόροι ως εναλλακτική λύση είναι μη επιθυμητό μέσο αντιμετώπισης της κρίσης διότι δεν υπάρχουν αξιόπιστοι μηχανισμοί για να επιτευχθούν σύντομα οι αναγκαίες φορολογικές αυξήσεις. Θα προσέθετα εδώ ότι δεν είναι οι μηχανισμοί που λείπουν αλλά η έμφυτη τάση του κάθε φορολογουμένου σε τυχόν υπερβολική φορολόγηση να πληρώσει ακόμα λιγότερους φόρους από εκείνους που πλήρωνε.

Η επιβολή υψηλής φορολόγησης εκτός από το ότι είναι δύσκολα επιτεύξιμη, είναι και εξαιρετικά αντιπαραγωγική ενώ διαστρέφει αλλοιώνοντας κάθε στοιχείο ανταγωνιστικότητας με τους Ευρωπαίους εταίρους, ακόμα και εκείνους εκτός της ΟΝΕ.

Η ακριβής βέβαια εικόνα από την αποτελεσματικότητα του κάθε μέτρου όπως η αύξηση των φόρων ή η μείωση των εισοδημάτων των εργαζόμενων στον δημόσιο τομέα, απαιτεί κατάλληλα και λεπτομερή οικονομετρικά μοντέλα μέσω των οποίων θα καθορίζονται οι επιπτώσεις εφαρμογής τους με επάρκεια.

Εκείνο που λησμόνησε να πει ο Ρουμπίνι είναι ότι με την μείωση των εισοδημάτων θα έχουμε αρνητικό ΑΕΠ κινδυνεύοντας να μπούμε στην τροχιά ενός καθοδικού σπιράλ ίδια αδιέξοδου με τον εισαγόμενο πληθωρισμό εκτός εάν παίξουμε το στοίχημα της ανάπτυξης.

Αλλά με τι και ποια ξένα κόλλυβα; Με τι επενδύσεις από ποια ρευστότητα θα αναπτυχθούμε;

Εδώ ακριβώς κρύβεται το μυστικό. Εδώ είναι που ακόμα και τα Νόμπελ της οικονομίας φαντάζουν περιορισμένα και μηχανικά ενώ ο κοινός νους μπορεί να θριαμβεύσει.

Όταν μειώνεται το κόστος λειτουργίας του κράτους έκτος του ότι το μέτρο φέρνει έναν ολόκληρο λαό προ των ευθυνών του σε ελάχιστο χρόνο, διαμορφώνονται εναλλακτικές ευκαιρίες και προοπτικές. Η ενηλικίωση σε αυτή την περίπτωση είναι όπως του νεαρού που χάνει τους γονείς του και πέφτει στην βιοπάλη για να επιβιώσει ή του άκαπνου φαντάρου που αντιμετωπίζει ξαφνικά την τραγωδία και τις προοπτικές επιβίωσης από μια μάχη.

Τα άτομα ενηλικιώνονται έτσι χωρίς να περάσουν από τη διαδικασία της εφηβείας και αυτό ακριβώς πρόκειται να συμβεί και σε μας τους νεοέλληνες.

Ήλθε η στιγμή και η ευκαιρία να πάρουμε τις τύχες στα χέρια μας και να διαμορφώσουμε εμείς τις προοπτικές μας.

Ήλθε η στιγμή να παύσουμε να σπέρνουμε υδροβόρα βαμπάκια σε ξερικά χωράφια και άχρηστα καπνά για μια κοινωνία που ανεξαρτοποιείται από το κάπνισμα.

Ήλθε η στιγμή να παύσουμε να παράγουμε λάδι που το εμφιαλώνουν οι γείτονές μας πωλώντας το σε τετραπλάσιες τιμές ενώ λόγω μίξης παραμένει πολύ κατώτερης ποιότητας.

Ήλθε η στιγμή να παύσουμε να δημιουργούμε προσκόμματα σε κάθε καινοτόμα ή αναπτυξιακή ιδέα χάριν αντικρουόμενων συμφερόντων και να παύσουμε να θεσμοθετούμε κανόνες που υψώνονται ως ανυπέρβλητα τοιχία σε κάθε πρωτοβουλία που θα διαμόρφωνε νέες ελπίδες προόδου. Οι περισσότερες άδειες π.χ. για τις ανεμογεννήτριες έχουν κολλήσει σε προσφυγές αλλότριων και φθονερών συμφερόντων, συχνά στα πλαίσια ενός φτηνού πολιτικαντισμού, στα ελληνικά δικαστήρια που δέχονται ανεπιφύλακτα την κάθε ανοησιολογία ή και αλογία του προσφεύγοντος χάριν μιας κακώς εννοούμενης διασφάλισης των δημοκρατικών μας ελευθεριών που δεν αποτελούν παρά συγκάλυψη των εγωπαθών ελευθεριοτήτων που καλλιεργήσαμε ως μια κακομαθημένη και μη ανταγωνιστική κοινωνία.

Οι θεσμοί παραγίνανε αναποτελεσματικοί στη μικρή μας χώρα και οι θεσμοθετούντες παραγίνανε σχολαστικοί.

Ήλθε όμως ο καιρός της ξαφνικής αλλά συνειδησιακά ώριμης προσαρμογής...

Όταν οι αγρότες αντιληφτούν ότι δεν υπάρχει μια θα γυρίσουν στα σπίτια τους εγκαταλείποντας το διάλειμμα της λιπαρής κρεατοφαγίας στα μπλόκα των εθνικών οδών. Ίσως αυτή η επιστροφή να συνοδευτεί με την εκποίηση κάποιων περιουσιακών τους στοιχείων όπως εκείνου του πανάκριβου Τρακτέρ της Lamborgini, που δεν έχει λόγους ύπαρξης στους μικρούς Ελληνικούς κλήρους.

Ίσως τότε και οι δικαστές να αντιληφτούν ότι και οι δικές τους σχετικά πρόσφατες μισθολογικές απαιτήσεις, κόντρα σε κάθε λογική, προκαλούν ανεπανόρθωτα το δημόσιο αίσθημα αλλά και τον σεβασμό στην Ελληνική δικαιοσύνη.

Ίσως τότε να μπορέσουμε να πούμε με θάρρος και παρρησία στους κερδοσκόπους, με τις σφραγίδες αξιοσύνης των ξένων πανεπιστημίων, ότι τους πήραμε μυρωδιά όπως ακριβώς μας πήρανε οι εταίροι να κλέβουμε την αποθήκη και επομένως τα οφέλη τους από τις δήθεν προβλέψεις έχουν ημερομηνία λήξης.


Darling*: Υπουργός οικονομικών της Μεγάλης Βρετανίας με κακεντρεχείς ανακοινώσεις εις βάρος της ελληνικής προοπτικής ή της βοήθειας από τις χώρες της ΕΕ.