Πάρκα, βιώσιμη Πόλη και πρακτικές για την «slim city» του Αθεμπίγιο...

(Το κείμενο αυτο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Κηφισιά την 3η Σεπτεμβρίου 2010)

Την περασμένη εβδομάδα έθιξα ακραιφνώς το θέμα της ανταλλαγής γης που αποτελεί την τεχνική διέξοδο στο πως θα δημιουργηθούν οι δυνατότητες και οι προϋποθέσεις βελτίωσης των συνθηκών ζωής, ιδιαίτερα σε περίοδο οικονομικής κρίσης, στο λεκανοπέδιο της Αττικής.

Η βελτίωση των συνθηκών ζωής με αστικές παρεμβάσεις αποτελεί ένα τεράστιο εγχείρημα που δεν εξαντλείται ασφαλώς στα ανοίγματα κοινωφελών δημόσιων χώρων που θα δημιουργηθούν από την κατεδάφιση ολόκληρων οικιστικών τετραγώνων χάρη σε ένα σύστημα «μεταφοράς» συντελεστών μη δόμησης ή Συντελεστών Γής, στα σημεία που χρειάζεται η αναπνοή και εφ’οσον διαμορφωθεί το αναγκαίο θεσμικό πλαίσιο.

Επιπλέον, η βελτίωση των συνθηκών ζωής με περιορισμό της πυκνότητας δόμησης είναι τεράστιο και ιδιαίτερα πολύπλοκο εγχείρημα διότι, εκτός από το υψηλό κόστος, προϋποθέτει ριζικές αλλαγές στον Γενικό Πολεοδομικό Κανονισμό (ΓΟΚ) που ισχύει για τις αστικές ζώνες της πρωτεύουσας. Απαιτούνται επίσης αλλαγές αφενός στην φορολογική νομοθεσία, ώστε να γίνουν ελκυστικές οι όποιες πρωτοβουλίες από ιδιώτες, και αφετέρου στο καθεστώς του άγονου πλέον συστήματος αντιπαροχής, όπου η έννοια του αντί παρεχόμενου δεν μπορεί να παραμείνει όσο περιοριστική είναι σήμερα.

Ας δούμε πρώτα το θέμα των ανοιγμάτων με νέες πλατείες, χώρους πρασίνου, παιδικές χαρές και γενικά κοινωφελείς χρήσεις.

Για να υπάρξουν οι σχετικές απαλλοτριώσεις θα πρέπει να προηγηθεί ουσιαστική αναθεώρηση του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού (ΓΟΚ) στα πλαίσια ενός σύγχρονου και όχι εμβαλωματικού πολεοδομικού σχεδιασμού της πρωτεύουσας, βασισμένου στα νέα υπόγεια συγκοινωνιακά μέσα και στην αυστηρή επαναοριοθέτηση των χρήσεων γης ώστε να δοθεί στο σημερινό χαώδες η αίσθηση του συγκροτημένου και του λειτουργικού.

Στο σημερινό λεκανοπέδιο, λόγω απηρχαιωμένου, χαμηλής έμπνευσης και ανεπαρκούς προοπτικής πολεοδομικού σχεδιασμού, οι επί μέρους περιοχές είτε λειτουργούν ανταγωνιστικά είτε δεν συνλειτουργούν καθόλου. Απλά συνευρίσκονται ως εάν ένας τεράστιος τεκτονικός σεισμός να τις μετέφερε, τη μία δίπλα στην άλλη, σαν αρμαθιά από διαφορετικές και νοσηρά επαναλαμβανόμενες μικρότερες πόλεις, χωρίς η μία να προσφέρει στην άλλη, χωρίς η μία να κερδίζει από την ύπαρξη της άλλης. Το νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας είναι στα χαρτιά και οι όποιες ελπίδες εφαρμογής του αφορούν πολύ κεντρικές περιοχές με έμφαση στην ανάπλαση του ιστορικού κέντρου με παρεμβάσεις κυρίως αισθητικές και κάθε άλλο παρά εναρμονισμένες στις πραγματικές ανάγκες των κατοίκων της πρωτεύουσας όπως θα εξελίσσονται την επόμενη τριακονταετία...

Ανάπλαση δεν σημαίνει αναπαλαίωση κτιρίων ούτε ανασύσταση θνησιγενών περιοχών με πεζοδρομήσεις και άλλες τροποποιητικές ψευδαισθήσεις αλλά δραστική αλλαγή που θα ανακατώσει τη μίξη των κατοίκων όπως ανακατώνονται τα χαρτιά της τράπουλας ανανεώνοντας έτσι την προοπτική και την ελπίδα μακριά από κάθε γκετοποίηση.

Η σημερινή κατάσταση δεν διαμορφώνει μία συνεργαζόμενη αλλά αντίθετα μια χαοτική και τεμαχισμένη πόλη που διασυνδέουν μερικές ισχνές και οπωσδήποτε ανεπαρκείς συγκοινωνιακές αρτηρίες.

Η ανεπάρκεια αυτού του συστήματος, εκτραχύνεται με τη μικρή έως σήμερα κάλυψη από το Μετρό.

Το πόσο σημαντικές και απολύτως αναγκαίες είναι οι συγκοινωνιακές παρεμβάσεις το απέδειξε η δραματική βελτίωση που επέφερε στις μετακινήσεις εντός του λεκανοπεδίου η Αττική Οδός.

Οι όποιες αλλαγές όμως, δεν θα ήταν λογικό να ικανοποιηθούν με σποραδικές και ευκαιριακές κατεδαφίσεις μερικών οικιστικών τετραγώνων εάν δεν έχουν προηγουμένως οριοθετηθεί, από ένα ρηξικέλευθο Ρυθμιστικό Σχέδιο, οι επεκτάσεις των νέων λεωφόρων και του Μετρό.

Το επόμενο βήμα θα ήταν η αναθεώρηση του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού (ΓΟΚ) στα πλαίσια ενός σύγχρονου και όχι εμβαλωματικού Ρυθμιστικού Σχεδίου ώστε να καθοριστούν απαρέγκλιτα οι περιοχές που θα αποκτήσουν ύψος σε βάρος της κάλυψης. Αυτό διότι ο τελικός στόχος δεν θα είναι να στοιβαχτούν περισσότεροι κάτοικοι στην πρωτεύουσα αλλά να απαλλαγεί η πόλη από τις άθλιες κατασκευές του 60 και του 70 με τα μικρά και ανήλιαγα δωμάτια και την μακράν από τις απαιτήσεις του νέου σεισμικού κανονισμού δόμηση. Ως γνωστόν, πάρα πολλά από αυτά τα διαμερίσματα, όταν δεν είναι έρημα, χρησιμοποιούνται ως πρώτα καταλύματα αλλοδαπών οξύνοντας το φαινόμενο της γκετοποίησης.

Αναθεώρηση του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού σημαίνει ταυτόχρονη απαλλαγή από φτηνές δικαιολογίες του τύπου ότι όλα τα κάνουμε για την Ακρόπολη διότι δεν επιτρέπεται ο ανταγωνισμός του Ιερού Βράχου από άλλες σύγχρονες κατασκευές...

Ουδείς στην προκείμενη περίπτωση ζήτησε να διαμορφωθούν ουρανοξύστες περιφερειακά της Ακρόπολης και ουδείς πρόκειται να ζητήσει κάτι τέτοιο στο μέλλον.

Αντίθετα, αρκετοί προτείνουν ότι σε πολλές περιοχές κοντά στον Ιερό βράχο είναι εφικτό το άδειασμα από υπάρχουσες κατασκευές, ιδιαίτερα βιομηχανικές ή κάκιστης αισθητικής όπως η παραγκούπολη του Μοναστηρακίου... ώστε να διευκολυνθεί περαιτέρω η προσπάθεια ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων.

Σε περιοχές όμως που ευρίσκονται σε κάποια απόσταση, όπως το Παγκράτι και η Κυψέλη, μπορούν να γίνουν δραματικές παρεμβάσεις καθ ύψος όπως ασφαλώς και κατά μήκος της παραλιακής ζώνης.

Τα ψηλά κτίρια, εκτός του ότι θα περιβάλλονται από ζώνες πρασίνου, θα έχουν τέτοια διάταξη ώστε να διαμορφώνεται η Νέα Γειτονιά, όπου το μοντέρνο θα συνδυάζεται με το παλαιό και η αίσθηση της παλιάς Αθήνας με τις σύγχρονες και λειτουργικές κατασκευές που θα επιτρέπουν στους κατόχους των διαμερισμάτων να απολαμβάνουν ο φως και τον ήλιο χωρίς να υφίστανται την σκληρότητά τους.

Οι νέες οικιστικές διαμορφώσεις θα συνδυάζουν τα χαρακτηριστικά της «Κοινωνίας της Γειτονιάς» με αυξημένη προσπελασιμότητα στα συγκοινωνιακά μέσα περιορίζοντας έτσι την χρήση του ιδιωτικού αυτοκινήτου.

Σε αυτές, η παράδοση δεν θα εξαντλείται σε ξεπερασμένα πρότυπα όπως το «από κάτω μαγαζί και από πάνω σπίτι», προκαλώντας συνθήκες όχλησης στους ενοίκους και διαστρέβλωσης των πραγματικών αξιών γης με τους τραγελαφικούς εμπορικούς συντελεστές.
Σε ένα σύγχρονο αστικό ρυθμιστικό πλαίσιο τα εμπορικά καταστήματα δεν έχουν λόγο να παντρεύονται με τις οικιστικές ζώνες αλλά να διαμορφώνουν τις δικές τους ως Mall, σε υπόγειους χώρους γειτνιάζοντας με τους σταθμούς του μετρό και τους χώρους στάθμευσης ώστε να αφήνεται ελεύθερη η επιφάνεια της γης για χρήσεις κοινής ωφέλειας και αναψυχής.

Με έναν ανανεωμένο ΓΟΚ, ο συνδυασμός χαμηλών και ψηλών κτιρίων σε αρμονικές οικιστικές συστάδες, όχι μόνο δεν θα αποξενώνει εκείνους τους κατοίκους που γνώρισαν και αγάπησαν την παλιά πόλη αλλά θα δίνει και σε όλους τους άλλους την ευκαιρία να χαίρονται τα πλεονεκτήματα της σύγχρονης διαβίωσης. Η προτεινόμενη ανάπτυξη θα συνδυάζει το φουτουριστικό με το κλασσικό και το μοντέρνο και λειτουργικό με το ρομαντικό της ταβέρνας με τα γιασεμιά και της αυλής με τις τριανταφυλλιές που σήμερα έχει παντελώς εκλείψει.

Ας έλθουμε τώρα στα κίνητρα υλοποίησης ενός τέτοιου προγράμματος.

Στις περιοχές που η αλλαγή θα αποτελέσει στοιχείο ενός νέου, εκτεταμένου και ρηξικέλευθου Ρυθμιστικού Σχεδίου θα απαιτηθούν κίνητρα και για τους ιδιοκτήτες των υπό κατεδάφιση διαμερισμάτων αλλά και για τις εταιρείες που θα αναλάβουν την οικιστική ανάπτυξη (Land Developers)

Οι ιδιοκτήτες θα έχουν τη δυνατότητα να μετακομίσουν, στα πλαίσια του προγράμματος, σε νεόδμητα κτίρια που θα προσφέρουν ασύγκριτα περισσότερες ανέσεις από εκείνες που θα αφήσουν ενώ θα έχουν και τη δυνατότητα επιλογής μεταξύ του παραδοσιακού και του μοντέρνου στα οικιστικά συγκροτήματα των υπό αναμόρφωση περιοχών.

Θα έχουν επίσης κατά νου ότι εάν ενταχτούν στο προτεινόμενο πρόγραμμα ανταλλαγών, θα απολαύσουν ευεργετημάτων όπως οι σημαντικές φορολογικές ελαφρύνσεις. Σε κάθε περίπτωση, θα διατηρούν το δικαίωμα μεταπώλησης του δικαιώματος ανταλλαγής επιλέγοντας προτάσεις από την υπόλοιπη αγορά αλλά χωρίς τα φορολογικά πλεονεκτήματα.

Οι κατασκευαστές (Land developers), θα έχουν δικαιώματα σε τέτοιους συντελεστές δόμησης ώστε η καθ ύψος ανάπτυξη να τους δίνει περιθώρια βιωσιμότητας στην επιχειρηματική τους πρωτοβουλία ακόμα και τότε που η εισφορά σε χρήμα από τους παλαιούς ιδιοκτήτες θα είναι εξαιρετικά χαμηλή.

Θα πρέπει δε αυτή η δυνατότητα να διατηρείται παρά την σημαντική απελευθέρωση γής γύρω από τα νέα συγκροτήματα ώστε να μην εξαναγκάζει τους κατασκευαστές να καταφεύγουν σε σημερινού χαρακτήρα ευφυολογήματα που καταστρατηγούν κάθε ΓΟΚ πρακτικά ακυρώνοντας τον.

Σε κάθε περίπτωση, όταν η καθ ύψος απελευθέρωση του συντελεστή δόμησης δεν διαμορφώνει το αναγκαίο επιχειρηματικό κίνητρο, θα μπορεί να συμπληρώνεται από ένα σύστημα αρωγής από άλλους χώρους με συντελεστές γής κατ’ αντίστροφη αναλογία με το παλαιότερο σύστημα των μεταφερόμενων συντελεστών δόμησης. Εδώ οι μεταφερόμενοι συντελεστές θα είναι μη δόμησης (συντελεστές γης).

Αν π.χ. μία κατασκευαστική εταιρεία αναλάβει, μετά από διεθνή μειοδοτικό διαγωνισμό, να αναπτύξει ξενοδοχειακές μονάδες υψηλών προδιαγραφών σε ένα τμήμα του σημερινού χώρου του «Πάρκου» του Ελληνικού, θα μπορούσε να επωμιστεί συμβασιακά και την υποχρέωση ανάπτυξης μιας ή περισσότερων νέων οικιστικών συστάδων σε πυκνοδομημένες περιοχές της πόλης, μεταφέροντας ενισχυτικά συντελεστές γής.

Ένα τέτοιο σχήμα, που θα συνδύαζε την οικιστική ανάπτυξη δυο εντελώς διαφορετικών περιοχών, όπως είναι η Κυψέλη με το Ελληνικό, θα ενίσχυε και τις πιθανότητες εκατέρωθεν ιδιοκτησιακών ανταλλαγών. Οι ιδιοκτησίες θα μπορούσαν έτσι να ανταλλάσσονται ως αξίες (δικαιώματα) και υπό άλλες μορφές όπως η χρονομετρική μίσθωση που είναι ραγδαία εξελισσόμενη διεθνώς ικανοποιώντας κάθε απαίτηση διαβίωσης.

Ταυτόχρονα, οι εταιρείες που θα αναλάβουν την ανάπτυξη (Land developers) θα μπορούσαν να έχουν συμβασιακά, αντί του τιμήματος δωρεάν γης στο Ελληνικό, την υποχρέωση συντήρησης ενός γενναίου τμήματος του μελλοντικού Πάρκου, ανάλογα με την χρήση γης που θα αποκτήσουν ώστε να αναδεικνύεται ακόμα περισσότερο η δική τους αναπτυξιακή και επενδυτική συμβολή. Ένα ξενοδοχειακό συγκρότημα π.χ. που περιβάλλεται από ένα μικρό δάσος ή από υπαίθριες εγκαταστάσεις άσκησης και αθλοπαιδιών προσθέτει στην αξία του ξενοδοχείου.

Σε κάθε περίπτωση, η ευχέρεια συνδυαστικών λύσεων στα πλαίσια ενός συστήματος που θα ενισχύει με κάθε τρόπο την ανταλλαξιμότητα των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων, αντί του περιοριστικού των ιδιοκτησιών καθ’ εαυτών, θα ανοίξει νέους δρόμους ανάπτυξης της ιδιωτικής πρωτοβουλίας σε μια περίοδο ισχνών αγελάδων και κρατικής ανημποριάς...

Ο συνδυασμός των πλεονεκτημάτων θα αφορά και τους τρεις βασικούς συντελεστές του εγχειρήματος σε μια κερδοφόρα για όλους (Win – Win) αναπτυξιακή πρόταση με στόχο την βιωσιμότητα μιας πόλης που αργοπεθαίνει όπως η σημερινή Αθήνα.

Συμπερασματικά:

Tο κράτος, στα πλαίσια αυτής της πρότασης δεν θα βάλει το χέρι στην τσέπη και ο ρόλος του θα περιορισθεί αυστηρά στη διαμόρφωση των προδιαγραφών του Νέου ΓΟΚ και του Νέου Ρυθμιστικού της πρωτεύουσας και την εν συνεχεία προκήρυξη των διαγωνισμών για τις μελέτες και την υλοποίηση των προτάσεων.

Οι ένοικοι, των παλαιών διαμερισμάτων στις υπό ανάπλαση πυκνοδομημένες περιοχές της Αθήνας, είτε εμπλακούν άμεσα ως ιδιοκτήτες των διαμερισμάτων που θα ανταλλαγούν είτε έμμεσα μέσω των ωφελημάτων από την βελτίωση της γειτονιάς τους, θα αισθανθούν ότι επιτέλους κάτι ουσιαστικό αλλάζει στην πρόωρα γερασμένη πόλη των Αθηνών.

Οι κατασκευαστικές εταιρίες, θα βρουν ένα νέο ορίζοντα επενδύσεων με πολύ ελκυστικούς όρους ενώ δεν θα τους ζητηθεί να καταβάλουν άμεσα άλλα ποσά πλην εκείνων που θα αφορούν το κυρίως κατασκευαστικό τους έργο. Τα ωφελήματα του θα προσέλθουν από την εκμετάλλευση των πρόσθετων διαμερισμάτων που θα φέρει η καθ ύψος ανάπτυξη συμπεριλαμβανομένων εκείνων που θα φέρουν οι μεταφορές συντελεστών γής.

Πάρκα και βιώσιμη Πόλη...

(Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Κηφισιά την 27η Αυγούστου 2010)

«Αν στην Βαρκελώνη υλοποιήθηκαν 140 πλατείες σε επτά χρόνια στην Αθήνα θα πρέπει να γίνουν 200»

Χοσέ Αθεμπίγιο (Josep Acebillo), Ισπανός Αρχιτέκτων.

Το καλοκαίρι αυτό με την παρατεταμένη υγρασία και τις σχετικά υψηλές θερμοκρασίες, που τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα έδιναν την αίσθηση ακόμα υψηλότερων λόγω της έλλειψης μελτεμιών, μας ταλαιπώρησε μεν αλλά ταυτόχρονα μας έβαλε σε σκέψεις για την βιωσιμότητα της Ελληνικής πόλης με κυρίαρχη την Αθήνα ή μάλλον το Αττικό λεκανοπέδιο.

Δυστυχώς, επί πολλά χρόνια είχε επικρατήσει η λογική του στρουθοκαμηλισμού με περιορισμένο αν όχι ανύπαρκτο ενδιαφέρον για την σημασία που έχουν τα πάρκα στη βιωσιμότητα μιας πόλης... Ακόμα και εκείνα που δημιουργήθηκαν στην περιφέρεια με κάποιες αξιώσεις, όπως το περιλάλητο πάρκο Τρίτση, είναι σε κατάσταση που γελοιοποιεί κάθε αναφορά στο ενδιαφέρον της πολιτείας για το αστικό πράσινο.

Δεν θα ξεχάσω ποτέ τις δυο φορές που περιδιάβηκα αργά τον Εθνικό κήπο μαζί με τουρίστες, κατά την διάρκεια των Ολυμπιακών αγώνων, για να παρατηρήσω και να ακούσω τα σχόλιά τους για την άθλια τότε κατάσταση αυτού του μοναδικού μνημείου της πόλης της Αθήνας. Ντράπηκα πραγματικά όταν είδα την ασβεστωμένη και βρώμικη λίμνη με τις πάπιες και τα κακοπεριποιημένα κλουβιά του χειρότερου στον κόσμο ζωολογικού κήπου... Τα εγκαταλελειμμένα παρτέρια με τα ξερά φυτά, αρκετά από αυτά σπάνια για την Ελληνική πανίδα, έκαναν το όλο περιβάλλον ακόμα ποιο καταθλιπτικό...

Το να ασχοληθεί κανείς με τα διάσπαρτα παρτέρια και τις νησίδες πρασίνου του λεκανοπεδίου είναι άσκηση βασανισμού αφού οι μόνες συστηματικές επιλογές που θα διαπιστώσει εξαντλούνται είτε στην επιδειξιομανή σπατάλη, προϊόν ελλιπούς καλλιέργειας αρκετών τοπικών αρχόντων που επέλεγαν πανάκριβους φοίνικες αντί των εγκλιματισμένων στην Ελληνική πανίδα όπως η ανθεκτική άκαρπη Μουριά (Morus platanifolia) που δημιουργεί πολύ όμορφες δενδροστοιχίες και δροσιστική σκιά και η Μελία (Melia azedarach) γνωστότερη ως σολομός, είτε στην απόλυτη αδιαφορία των υφιστάμενων υπηρεσιών τους που βλέπουν τα συστήματα ποτίσματος να καταστρέφονται και συνεχίζουν να αδιαφορούν. Καταπληκτικό παράδειγμα αυτής της παραδοξότητας αποτελεί η μακριά δενδροστοιχία από φοινικιές στο δήμο Περιστερίου και η κατακρεουργημένη από άστοχες παρεμβάσεις και απίθανες δικαιολογίες νησίδα επί της λεωφόρου Κηφισίας στο ύψος του Ψυχικού.

Ένα άλλο προκλητικό παράδειγμα έδωσαν οι κακές επιλογές των δενδροφυτεύσεων κατά την προετοιμασία των Ολυμπιακών αγώνων. Η Μαραθώνια διαδρομή π.χ. φυτεύτηκε με είδη λεύκας που δεν επιβιώνουν χωρίς συστηματικό πότισμα ενώ σε ελάχιστα σημεία επελέγησαν οι κουκουναριές που παρουσιάζουν μεγάλη αντοχή στην ξηρασία. Μερικά χρόνια αργότερα επιβιώνουν μόνο οι ελάχιστες κουκουναριές. Το προκλητικότερο όλων είναι ότι τη διαδρομή αυτή ακολουθούσε, σχεδόν καθημερινά, ο προηγούμενος πρωθυπουργός βλέποντας τα δένδρα να πεθαίνουν όρθια από την αδιαφορία των πάντων συμπεριλαμβανομένης και της δικής του.

Χαρακτηριστικό κάθε έργου πρασίνου τα τελευταία χρόνια είναι οι αρχικά πανάκριβες επιλογές δένδρων και φυτών ακολουθούμενες από αδιαφορία για την συντήρηση τους.

Είναι ίσως αποτέλεσμα μελετών από εκείνες που αφειδώς ακούγονται ως προϋπόθεση του κάθε έργου στις μέρες μας από τους πολύχρωμους περιβαλλοντολόγους, που όμως αποτυγχάνουν παταγωδώς να δώσουν λύσεις για εμάς τους πολίτες που περιμένουμε να απολαύσουμε το πράσινο. Εκείνο στο οποίο βεβαιωμένα δεν αποτυγχάνουν οι περί πρασίνου μελέτες είναι στο να εξασφαλίζουν εισόδημα για τους εμπόρους φυτών που αναλαμβάνουν να δώσουν πράσινο εκεί που σύντομα θα υπάρχει νεκρή γη...

Δεν θα πρέπει επίσης να ξεχνάμε την επί σειρά ετών κυβερνητική πολιτική που είδαμε να εκφράζεται «θαρραλέα», με την αντικατάσταση εκατομμυρίων φυτών για τους Ολυμπιακούς αγώνες, από φαραωνικές κατασκευές που έμειναν ανεκμετάλλευτες

Τα θέματα πρασίνου και ανάγκης εξεύρεσης λύσεων για το λεκανοπέδιο, ιδιαίτερα σε περιοχές που η έλλειψή του είναι περισσότερο από προφανής όπως η Κυψέλη και το Παγκράτι, έφερε στο προσκήνιο το νέο Φαραωνικό έργο του μελλούμενου Πάρκου του Ελληνικού.

Πολλά έχουν λεχθεί για αυτό το Πάρκο και σε αυτά συγκαταλέγονται τα πλέον άστοχα για οποιοδήποτε μελετώμενο έργο στην ευρύτερη περιοχή της πρωτεύουσας. Και εδώ ο κοινός παρονομαστής έχει αρνητικό πρόσημο εφόσον όλες οι προτάσεις στερούνται κάθε έννοιας βιωσιμότητας...

Και ποιος δεν θα ήθελε να έχει 6.000 στρέμματα «παρθένου» δάσους μέσα στην πόλη αλλά τέτοια δάση τα έχουμε 500 μέτρα ποιο εκεί και τα καιμε για να τα κάνουμε οικόπεδα διότι ακόμα υπάρχουν οι απερίγραπτοι από εμάς που αντιλαμβάνοντα ως ανάπτυξη την τσιμεντοποίηση άνευ ορίων λογικής αλλά και αισθητικής...

500 μέτρα ποιο εκεί αρχίζουν οι υπώρειες του Υμηττού και σε μικρότερη απόσταση άλλες υπώρειες βουνοπλαγιών που αποτελούν συνέχεια του ίδιου ορεινού όγκου αλλά εμείς επιμένουμε να τις καιμε χωρίς να είμαστε ικανοί να βρίσκουμε τους εμπρηστές διότι ποτέ δεν θελήσαμε να δημιουργήσουμε μία ικανή υπηρεσία που να ξεκινά την έρευνά της συσχετίζοντας τις πυρκαγιές με τους οικοπεδικούς συνεταιρισμούς και τους όποιους ιδιοκτήτες σκάνε μύτη αυθαιρετώντας μετά από αυτές...

Η υποκρισία μας συνεχίζεται διότι τάχα μας λείπουν οι δασικοί χάρτες ενώ σήμερα δεν τους χρειαζόμαστε πλέον εφόσον με τις δορυφορικές απεικονίσεις έχουμε ανά πάσα στιγμή την πραγματικότητα εξελισσόμενη δυναμικά μπροστά μας.

Ένα πάρκο 6000 χιλιάδων στρεμμάτων στην περιοχή του Ελληνικού θα έχει την ίδια και χειρότερη τύχη με το εξαθλιωμένο άλσος του Τρίτση στην δυτική πλευρά του λεκανοπεδίου. Εκεί οι δήμοι, με αξιοθρήνητο ύφος, πετούν το μπαλάκι των ευθυνών στην κεντρική εξουσία που δεν τους παρέχει τα αναγκαία για τη συντήρησή του.

Το ίδιο πολύ σύντομα θα ισχυρίζονται και οι περιβάλλοντες το Πάρκο του Ελληνικού δημοτικοί άρχοντες εφόσον σήμερα δεν είναι σε θέση ούτε τα αλσύλλια που διαθέτουν να περιποιηθούν αξιοπρεπώς.

Ένα άλσος 6000 στρεμμάτων έχει εξαιρετικές απαιτήσεις σε νερό και σε φροντίδα εκτός και αν είναι ένα εγκαταλελειμμένο δάσος, άμορφο όπως εκείνα στις πλαγιές του Υμηττού για οποία πολλά εξαγγέλθηκαν και τίποτα δεν έγινε από πλευράς προσβασιμότητας των περιπατητών.

Ένα άλσος, 6000 στρεμμάτων στο Ελληνικό, δεν θα αλλάξει το μικροκλίμα του λεκανοπεδίου ούτε θα βοηθήσει τους ταλαιπωρημένους κατοίκους του κέντρου της πόλης.

Αντίθετα η ευφυής εκμετάλλευση του άλσους των 6000 στρεμμάτων θα μπορούσε να προσφέρει πολλά, πάρα πολλά στον δεινοπαθούντα, αναμφίβολα από απερισκεψία, αστικό πληθυσμό της Αθήνας.

Σε αυτό φαίνεται να συμφωνούν όλοι εκείνοι που τους διακρίνει η εμπειρία και η πρακτικότητα που είναι αποτέλεσμα επιστημονικής γνώσης σε αντίθεση με τη δήθεν επιστημονικότητα μιας κατάπτυστης μελέτης που κυκλοφόρησε πρόσφατα από το Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο.

Όποιος είχε την ατυχία να διαβάσει τις λεπτομέρειες αυτού του ανοσιουργήματος θα διαπιστώσει ότι είναι έργο ερασιτέχνη, που δεν θα πρέπει να έχει περάσει την πύλη αυτού του άλλοτε κορυφαίου μορφωτικού ιδρύματος της χώρας.

Ούτε λίγο ούτε πολύ επικυρώνει την απραξία με μοναδική προς το παρόν παρέμβαση την απομάκρυνση των διαφόρων εμποδίων που τεμαχίζουν τον χώρο σε εκατοντάδες μικρά τμήματα με αντίστοιχο αριθμό κτισμάτων, τα περισσότερα από τα οποία είναι παραπηγματικής έμπνευσης από την εποχή που στέγαζαν τις λιτές κτιριακές ανάγκες της βάσης του Ελληνικού.

Μέσα στον υποτιθέμενο ενιαίο χώρο του μελλοντικού πάρκου υπάρχουν σήμερα 389 κτίρια που καλύπτουν 713 στρέμματα!!! Και μόνο αυτά αν κατεδαφίζονταν και αντικαθίσταντο, από πολυτελή κτίρια κορυφαίας αισθητικής για την κάλυψη αναγκών υψηλού επιπέδου τουρισμού, θα έδιναν μια οικονομική ανάσα στο εγχείρημα της βιωσιμότητας του μελλοντικού πάρκου.

Όμως η μελέτη του Πολυτεχνείου δεν συνιστά καθόλου αυτό... Ναι, δεν το προτείνει αναγνωρίζοντας έμμεσα αξία στις πολυάριθμες παραπηγματικές εγκαταστάσεις του παλαιού στρατοπέδου και αεροδρομίου. Προτείνει μάλιστα να μην γίνει η υπογειοποίηση της λεωφόρου Ποσειδώνος διότι είναι λεει πολυδάπανη αλλά να αποδοθούν έτσι, ως έχουν αλλά απερίφρακτα, τα χωράφια γης στον πληθυσμό των γύρω δήμων..

Να τα κάνουν τι τα χωράφια με τους τόνους ασφάλτου και μπετόν και την έλλειψη ακόμα και των βασικών υποδομών ύδρευσης και αποχέτευσης κατάσταση που προοιωνίζει ότι η περιοχή πολύ σύντομα θα καταντήσει ο υπαίθριος απόπατος ολοκλήρου του λεκανοπεδίου. Βέβαια δεν παραλείπει, η ίδια μελέτη του ΕΜΠ, να επισημάνει με το τρέχον μοδάτο και λαϊκίζον ύψος, την αποεγκατάσταση των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος από το παράκτιο μέτωπο της περιοχής.

Σε αυτή την σχεδόν τραγελαφική μελέτη έρχεται να απαντήσει ο Έλληνας την καταγωγή καθηγητής του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, Σπύρος Πολλάλης.

Ο καθηγητής Πολλάλης, συμφωνεί απόλυτα με τις υποδείξεις του αρχιτέκτονα Αθεμπίγιο που είχε προσκληθεί ειδικά γιαυτό το θέμα από τον κύριο Παπανδρέου στην Αθήνα, ως ο εμπνευστής της αναβάθμισης της Βαρκελώνης για τους Ολυμπιακούς του 1992.

Και οι δύο αντιλαμβάνονται ότι οι εμμονές των ανεύθυνων τοπικών παραγόντων αλλά και των κυβερνητικών στελεχών δεν έχουν καμία δυνατότητα επιτυχίας...

Ο καθηγητής Πολλάλης δεν διατηρεί ενδοιασμούς λόγω πολιτικών θέσεων ούτε επιδιώκει να εμφανίζεται ως βασιλικότερος του βασιλέως χάριν κάποιας δοτής μορφής εξουσίας που ασφαλώς δεν κατέχει.

Ο καθηγητής Πολλάλης λέει καθαρά ότι αν θελήσουμε να έχουμε ένα Πάρκο 6000 στρεμμάτων δεν θα έχουμε καμία δυνατότητα να το συντηρήσουμε. Αντίθετα ένα πάρκο 2000 στρεμμάτων θα μπορούσε οριακά να γίνει εφικτό με την υπόλοιπη περιοχή να αποτελέσει στοιχείο διαπραγμάτευσης και αντικατάστασης με ζώνες εντός των πυκνοδομημένων περιοχών της πρωτεύουσας.

Εάν διαμορφωθεί ένα επιχειρηματικό πλάνο που θα στηρίζεται σε βιώσιμες ενέργειες και εφικτές δραστηριότητες στον χώρο του Πάρκου του Ελληνικού, τότε τα χρήματα που θα αποκτηθούν από την πώλησή τους θα χρησιμοποιηθούν για την απαλλοτρίωση ολόκληρων τετραγώνων αστικών περιοχών που βρίσκονται στα όρια της εξαθλίωσης. Ακόμα και αν τα τετράγωνα που θα αποκτηθούν και απαλλαγούν από τα κτίσματά τους παραμείνουν χέρσα, πάλι το όφελος θα είναι σημαντικό.

Με τις κατόπιν μελέτης δομήσιμες περιοχές του Πάρκου (ήδη αναφέρθηκαν 713 στρέμματα κατειλημμένα από άθλια κτίσματα) θα μπορούσαμε να έχουμε ακόμα ένα πλεονέκτημα..

Οι επιχειρηματίες που θα αναλάβουν την εκμετάλλευσή τους θα αναλάβουν ταυτόχρονα και την συντήρηση ενός σημαντικού μέρους του περιβάλλοντος χώρου ώστε η έκταση που θα απομείνει για να συντηρείται από τους κατά παράδοση χαμηλής εμπιστοσύνης δημοτικούς άρχοντες να είναι μικρή και ελέγξιμη.

Μια τέτοια προοπτική εκτός του ότι θα φέρει δραματικές αλλαγές στο κέντρο της Αθήνας η οποία παραμένει από τις ελάχιστες αν όχι η μοναδική ευρωπαϊκή πόλη όπου δεν έχουν αρχίσει να γκρεμίζονται οι παλιές ανάξιες λόγου οικοδομές, τετράγωνο προς τετράγωνο, θα δώσει αναπτυξιακό χαρακτήρα στο όλο εγχείρημα στα πλαίσια βέβαια ουσιαστικών αλλαγών του πολεοδομικού κανονισμού που θα πρέπει να απαλλαγεί από τις αγκυλώσεις του παρελθόντος όπως ο απαράδεκτος περιορισμός της καθ’ ύψος δόμησης.

Μια τέτοια προοπτική θα αποτελέσει το ξεκίνημα μιας σειράς εφικτών λύσεων που θα δώσουν νόημα στην ζωή των κατοίκων της πρωτεύουσας που αργοπεθαίνει αν και δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε.

Είναι προφανές ότι μια νεκρή πρωτεύουσα θα μεταδώσει την μόλυνση και το θανατικό και στα περιβάλλοντα προάστιά της. Κανένα σώμα δεν επιβιώνει χωρίς υγιή εγκεφαλική και καρδιακή λειτουργία. Πιστεύει κανείς ότι ακόμα και η Κηφισιά μας θα αποτελέσει εξαίρεση;