Ο ανατοκισμός του κεφαλαίου...

Το ακόλουθο άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Κηφισιά την 16η Απριλίου 2010)

Το ακόλουθο άρθρο, με κάποιες τροποποιήσεις, γράφτηκε από ένα καλό φίλο, τον Γιώργο Καισάριο, το 2002 και όπως θα δείτε είναι όσο επίκαιρο και τότε ή ακόμα ποιο επίκαιρο λόγω της δραματικής κατάληξης που πήρε η οικονομία μας.

Η ανταπόδοση της επιπλέον προσπάθειας

Δυο άνθρωποι με ίδιο γενετικό υλικό, το ίδιο έξυπνοι και της ίδιας ηλικίας ξεκίνησαν τη ζωή τους. Και οι δυο πήγαν στο ίδιο σχολείο, ακολούθησαν παράλληλη καριέρα, παντρεύτηκαν την ίδια περίπου εποχή και έκαναν από 3 παιδιά ο καθένας.
Στο τέλος της σταδιοδρομίας τους όμως είχαν πολύ διαφορετική κατάληξη. Ο ένας παρέμεινε ένας απλός άνθρωπος χωρίς ιδιαίτερη περιουσία ενώ ο άλλος κατέληξε να γίνει πολύ πλούσιος διεκδικώντας ξεχωριστή θέση στην κοινωνία. Γιατί τόση διαφορά όταν και οι δυο ακολούθησαν την ίδια σταδιοδρομία, πήγαν στο ίδιο σχολείο και είχαν τις ίδιες γνώσεις και ικανότητες;

Η απάντηση αγαπητέ αναγνώστη βρίσκεται στο μηχανισμό Ανατοκισμού του Κεφαλαίου: Στη μικρή δηλαδή επιπλέον προσπάθεια που καταβάλει κάποιος σε όλη την περίοδο της ζωής του. Στις επιπλέον ώρες διάβασμα, στη μεγαλύτερη προσπάθεια να βρεθούν λύσεις σε προβλήματα, στις επιπλέον ώρες εργασίας, στο επιπλέον ζόρι και γενικά σε αυτό το λίγο παραπάνω που καταβάλει κάποιος σε οποιαδήποτε δραστηριότητα.

Η επιπλέον προσπάθεια, όπως ο τόκος στην τράπεζα, μπορεί να φαίνεται μικρή σαν αποτέλεσμα στην αρχή. Ανατοκιζόμενη όμως μέρα με την μέρα, μήνα με τον μήνα και χρόνο με τον χρόνο οδηγεί σε συσσωρευμένη προσπάθεια που θα κάνει τη μεγάλη διαφορά στην τελική απόδοση. Όπως λοιπόν στην τράπεζα έτσι και στην καθημερινή μας ζωή, η επιπλέον (ανατοκιζόμενη) προσπάθεια, μετράει πολύ στην τελική έκβαση των πραγμάτων.
Με παρόμοιο τρόπο λειτουργεί και η οικονομία. Μπορεί το αποτέλεσμα αυτής της μικρής επιπλέον προσπάθειας να μην είναι φανερό στην αρχή, αλλά χρόνο με τον χρόνο, όταν κάποιος ανατοκίζει την προσπάθειά του, θα διαπιστώσει σημαντική διαφορά.

Στην Ελλάδα βέβαια αυτή η λογική δεν υιοθετήθηκε ποτέ από το κράτος. Ο υπέρμετρος κρατισμός δεν επέτρεψε ποτέ να καταβληθεί η επιπλέον προσπάθεια. Ποτέ δεν καταβλήθηκε το επιπλέον ζόρι. Ποτέ δεν μας απασχόλησε το αύριο, ακόμα και στον ιδιωτικό τομέα, παρά μόνο το πως θα φάμε και θα σπαταλήσουμε για το σήμερα. Ποτέ δεν νοιάστηκε κανείς, κρατικός γραφειοκράτης ή άγγελος της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, για ουσιαστική αυτόνομη ανάπτυξη, παρά για ανάπτυξη με ξένα κόλλυβα. Πάντα εφευρίσκαμε δικαιολογίες, ότι είμαστε μια μικρή χώρα με μικρή αγορά που δεν της αφήνει περιθώρια για αυτόνομη ανάπτυξη ή ότι τα πολλά χρόνια υπό τον Τουρκικό ζυγό μας κιότεψαν και μας χάλασαν.

Και ο λόγος που δεν καταβάλαμε ποτέ αυτή την επιπλέον προσπάθεια είναι ότι δεν υπήρχε κίνητρο για να το κάνουμε. Είναι γνωστό ότι ο Έλληνας (σε αντίθεση με αυτό που θέλουν να μας κάνουν να πιστέψουμε) δεν είναι από τη φύση του τεμπέλης.
Απόδειξη αυτού είναι ότι, όταν κάποιος από εμάς πάει μετανάστης στο εξωτερικό γίνεται ο πιο σκληρός εργάτης. Όσο τεμπέλης και αποτυχημένος να ήταν στην Ελλάδα, στο εξωτερικό θα δουλέψει σκληρά και στην μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων όχι μόνο θα προκόψει οικονομικά, αλλά θα διακριθεί στην εκεί τοπική κοινωνία.

Τι είναι λοιπόν αυτό που μας κάνει εργατικούς στο εξωτερικό αλλά άχρηστους και τεμπέληδες στην Ελλάδα; Η απάντηση είναι το κίνητρο αγαπητέ αναγνώστη.

Ο Έλληνας έχει αποδείξει ότι μπορεί να επιβιώνει και να διαπρέπει σε καθεστώς ελεύθερης οικονομίας όπου όμως η επιπλέον προσπάθεια ανταμείβεται.

Είναι γνωστό ότι έχουμε πολλούς άξιους επιστήμονες που διαπρέπουν στο εξωτερικό διότι το σύστημα εκεί μπορεί μεν να είναι απαιτητικό αλλά αναγνωρίζει την επιπλέον προσπάθεια. Και ευτυχώς που αυτοί οι άνθρωποι έφυγαν και πήγαν εκεί που πήγαν και μπορούμε έτσι να καμαρώνουμε για τις επιτυχίες των συνελλήνων μας. Σε διαφορετική περίπτωση, θα είχαν μείνει στην πατρίδα όπου είναι εξαιρετικά πιθανό ότι θα είχαν κάνει ελάχιστα.

Οι ίσες ευκαιρίες:

Πέραν του ότι πρέπει να υπάρχει ένα πλαίσιο ελεύθερης οικονομίας, το κάθε σύστημα πρέπει να είναι δίκαιο και να παρέχει ίσες ευκαιρίες σε αυτούς που τις αξίζουν. Στη χώρα μας όμως δεν υπάρχει κάτι τέτοιο. Όλοι ξέρουμε ότι για να πας μπροστά θα πρέπει να έχεις κάποιο «μέσον». Άρα το να καταβάλεις την επιπλέον προσπάθεια, γίνεται δώρο άδωρο. Διότι όταν ένας μπορεί και πάει μπροστά χάρη στις γνωριμίες και στα μέσα που διαθέτει και όχι με την σκληρή δουλειά του, τότε καταργούνται όλων των ειδών οι πολιτισμικές αξίες και επικρατεί η αναξιοκρατία. Η πρόοδος όμως που φέρνουν τα αναξιοκρατικά συστήματα είναι πρόοδος αντίστοιχη της εικονικής πραγματικότητας. Πρόκειται για ψευδαίσθηση προόδου και όχι για πρόοδο που θα μπορούσε να εξασφαλίσει σε ένα λαό την αναγκαία ώθηση για να παει μπροστά, παραμένοντας ανταγωνιστικός στο διεθνές στερέωμα.

Άρα στα αναξιοκρατικά συστήματα δεν είναι ανάγκη να προσπαθεί κανείς διότι η επιπλέον προσπάθεια δεν είναι ο ενδεικνυόμενος για το επιζητούμενο αποτέλεσμα μηχανισμός.

Επομένως, η Ελληνική κοινωνία έχει πειστεί ότι η επιπλέον προσπάθεια δεν ωφελεί σε αντίθεση με το μαγικό «μέσον» που θα πετύχει για όσους το διαθέτουν οδηγώντας και τους υπόλοιπους στο να το ψάχνουν διακαώς έτοιμοι να διαφθείρουν και να διαφθαρούν.
Το αποτέλεσμα όλης αυτής της διαδικασίας είναι να διαμορφώνεται μια αναξιοκρατική συνείδηση που ναι μεν επιτρέπει σε κάποιους να πετυχαίνουν αλλά αθροιστικά οδηγεί τη χώρα στην οπισθοδρόμηση και στην υπανάπτυξη. Το ίδιο ισχύει και για την οικονομία.
Όταν δηλαδή η Ελλάδα σαν οικονομικός παράγων δεν επενδύει, δεν αφιερώνει αξιόλογα ποσά σε έρευνα και ανάπτυξη, διαθέτει ένα από τα χειρότερα εκπαιδευτικά συστήματα μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ και γενικά προσπαθεί να την βγάλει με επιδοτήσεις και ξενόφερτα πακέτα, τότε είναι επόμενο να υστερεί σε βάθος χρόνου.

Όσα πακέτα ή επιδοτήσεις και αν πάρει αυτή η χώρα, δεν θα μπορέσει ποτέ να φτάσει το επίπεδο ανάπτυξης π.χ. της Γερμανίας. Τούτο διότι, για να φτάσεις ένα επίπεδο, χρειάζεται χρόνια προσπάθεια πολύ πέραν του μέσου όρου. Όταν όμως ο λαός μας, αντί να καταβάλει την επιπλέον προσπάθεια, υστερεί επί σειρά ετών σε όλους τους τομείς και παραμένει σχεδόν τελευταίος σε όλους τους δείκτες, με κυρίαρχο αυτόν των επιδόσεων των νέων μας σε διεθνείς μαθητικούς διαγωνισμούς, τότε το αποτέλεσμα της υστέρησης και όχι του ξεπεράσματος είναι το αναμενόμενο.

Η Αμερική αυξάνει την παραγωγικότητά της συνέχεια και συστηματικά. Θα δείτε ότι αυτή η αυξανομένη παραγωγικότητα θα τους χρησιμεύσει πάρα πολύ όταν οι καιροί εκεί γίνουν πιο δύσκολοι. Διότι ακόμα και με ένα δυνατό δολάριο, θα μπορούν τα προσφέρουν ανταγωνιστικά προϊόντα. (Σημ. Εδώ δεν έχει φανεί ακόμα η δυσμενής εξέλιξη της αποβιομηχάνισης των ΗΠΑ και της φούσκας των στεγαστικών ομολόγων). Άρα, ναι μεν τώρα η ανταγωνιστικότητα δεν εισπράττεται από τις ξένες αγορές, αλλά να είστε σίγουροι ότι στο μέλλον τα μερίσματα από την ανταγωνιστικότητα θεωρούνται δεδομένα.
Μπορεί η Αμερικανική κεφαλαιαγορά να ευρίσκεται σε ύφεση, αλλά με τη συνεχή αύξηση της παραγωγικότητας, των επενδύσεων και της έρευνας & ανάπτυξης στο τέλος θα υπάρξει ανταμοιβή. Μπορεί, σε άλλη περίπτωση, να επικρίνουμε λαούς όπως τους Ιάπωνες για τον συντηρητισμό τους, αλλά το βιοτικό τους επίπεδο είναι κατά πολύ μπροστά από εκείνο άλλων λαών. Αυτοί επομένως εισπράττουν ήδη το μέρισμα της σκληρής δουλειάς που προηγήθηκε.

Ασφαλώς δεν είναι τυχαίο ότι η Αμερικανική κεφαλαιαγορά είναι όσο εξελιγμένη είναι. Προφανώς υπάρχει και εκεί διαφθορά (μόνιμο στοιχείο των κεφαλαιαγορών), αλλά αν σε πιάσουν, μπαίνεις φυλακή, δεδομένο που εξασφαλίζει υψηλό δείκτη σεβασμού και εμπιστοσύνης στον τρόπο λειτουργίας της δικαστικής εξουσίας από την Αμερικανική κοινωνία.

Επίσης, δεν είναι τυχαίο ότι η προηγμένη τεχνολογία που διαθέτουν είναι προϊόν μακροπρόθεσμης προσπάθειας στην έρευνα & ανάπτυξη αλλά και του εκπαιδευτικού τους συστήματος και του επιπέδου σπουδών μερικών από τα καλύτερα Πανεπιστήμια του Κόσμου.

Όλα αυτά και πολλά άλλα έχουν κάνει τις ΗΠΑ αυτό που είναι. Σας τα λέω αυτά για να τονίσω ότι η προσπάθεια πέραν του κανονικού και σε βάθος χρόνου πιάνει τόπο.

Απαγορεύεται να δουλέψεις

Στην χώρα μας βέβαια απαγορεύεται, εάν κάποιος το επιθυμεί, να δουλέψει λίγο παραπάνω διότι το ΙΚΑ απαιτεί επιπλέον ασφάλιση από τον εργοδότη και τον εργαζόμενο. Έτσι κανείς δεν επιτρέπεται να δουλέψει χωρίς υπερωρίες. (Σημ. Επιτρέπεται όμως, χωρίς καμία συνέπεια για τους ψευδοδηλωσίες, να καταγράφουν όσες υπερωρίες θέλουν και να παραμένουν άυπνοι σαν ρόμποκοπ επί εβδομάδες «δουλεύοντας» δήθεν ασταμάτητα, όπως αποδείχθηκε από εισαγγελικές έρευνες για τους καλοπληρωμένους συνδικαλιστές του ΟΛΠ και του ΟΣΕ)

Στην Ελλάδα δεν μπορεί κάποιος να είναι εργαζόμενος από την κατοικία του. Η τηλεργασία δεν είναι ακόμα αποδεκτή. Επιπλέον, το ΙΚΑ, η Εφορία, το ΣΔΟΕ, οι Πολεοδομίες, οι Δημαρχίες και ο κάθε λογής διεφθαρμένος γραφειοκράτης κυνηγούν συνέχεια αυτόν που θέλει να προσπαθεί, να επιχειρεί και να ρισκάρει και αγνοούν αυτόν που κλέβει εκ του ασφαλούς και νομότυπα. Ως αποτέλεσμα, ο λαός έμαθε να βολεύεται όπως του επέβαλαν εκείνοι που ξεκίνησαν τον φαύλο κύκλο της διαφθοράς. Κανείς επομένως δεν προσπαθεί, κανείς δεν καταβάλει την επιπλέον προσπάθεια (τον ανατοκισμό) και αυτό αποτυπώνετε μακροπρόθεσμα στην θλίψη που επικρατεί για την οικονομία.

Όπως επομένως, όταν οι καταθέσεις στην τράπεζα που δεν ανατοκίζονται οδηγούν το κεφάλαιο σε συνεχή απαξίωση, σε αντίθεση με εκείνες που χάρη στον ανατοκισμό προσφέρουν κάποτε στον καταθέτη τους, την δυνατότητα επιβίωσης, έτσι και στην παραγωγική οικονομία όταν δεν ανατοκίζεις είσαι καταδικασμένος να μείνεις ουραγός.

Η κατάληξη

Δυστυχώς για τη χώρα μας πάντα θα υστερούμε και πάντα θα είμαστε ο οικονομικός ουραγός της Ευρώπης εάν δεν αλλάξουμε ριζικά. Μην έχετε την φρούδα ελπίδα ότι θα φτάσουμε κάποτε τις αποδοχές του μέσου όρου της Ευρώπης επειδή και μόνο δίνονται ονομαστικές αυξήσεις. Όχι μόνο για τους λόγους που αναφέρθηκαν αλλά και επειδή στην Ελλάδα έχουμε υπερβολικά υψηλές και μη ανταποδοτικές ασφαλιστικές εισφορές. «There is no free lunch» λένε οι Αμερικανοί. Ότι πληρώνεις παίρνεις και επομένως αν πληρώνεσαι έξω από την απόδοσή σου κάποιος άλλος θα πληρώσει τελικά το έλλειμμα στον λογαριασμό.

Θα αναρωτιέστε αν θα μπορούσαν να ήταν διαφορετικά τα πράγματα;

Ασφαλώς και θα μπορούσαν. Υπάρχουν προοπτικές, έχουμε αξιόλογους ανθρώπους, διαθέτουμε μεγάλο φυσικό πλούτο και πλουτοπαραγωγικές πηγές.

Αυτό όμως που δεν έχουμε είναι η πραγματική δημοκρατία, η αξιοκρατική δημοκρατία που επιβάλει τον νόμο και απονέμει δικαιοσύνη.

Μόνο με το αίσθημα της αξιοκρατικής δημοκρατίας πληρωμένο μπορούν να λειτουργήσουν οι αγορές και να προοδεύσουν οι άνθρωποι.

Τα παραμύθια της Xαλιμάς

Σε μια υπεύθυνη κοινωνία δεν είναι δυνατόν να αφήνεται ο κάθε γραφειοκράτης και διεφθαρμένος πολιτικός να παραμυθιάζει τον λαό με το ότι βρίσκεται σε καλύτερο σημείο διαβίωσης σε σχέση με 20 χρόνια πριν. Η ανθρωπότητα είναι δεδομένο ότι προοδεύει, τουλάχιστον όταν δεν αναλώνεται σε άθλιους πολέμους ώστε να γεύονται τη δυστυχία οι εμπλεκόμενοι λαοί.

Πριν από 100 χρόνια ήμασταν καλύτερα σε σχέση με ότι πριν από 200 χρόνια. Πριν από 50 χρόνια ήμασταν καλύτερα σε σχέση με ότι πριν από 100 χρόνια και πριν από 20 χρόνια καλύτερα σε σχέση με ότι πριν από 40 χρόνια. Σήμερα είμαστε πολύ καλύτερα σε σχέση με ότι ήμασταν τη δεκαετία του 70 και του 80 και μετά από 30 χρόνια τα πράγματα θα είναι καλύτερα σε σχέση με το σήμερα. Αυτό που πρέπει κάποιος να κοιτάει είναι πόσο καλύτερα ή χειρότερα είναι σε σχέση με κάποιον άλλο και όχι σε σχέση με το παρελθόν του, μια σύγκριση που αποφεύγει συστηματικά ο βολεμένος γραφειοκράτης από τον οποίο δεν απομένει ελπίδα καμιά.