Τα τριτοκοσμικά και τα Κυβερνητικά, βίοι παράλληλοι...

(Το ακόλουθο άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΚΗΦΙΣΙΑ την 9η Απριλίου 2010)

Τις μέρες αυτές δεν σας κρύβω ότι με προβλημάτισαν κάποια πράγματα που παρατηρούσα περιδιαβαίνοντας τους δρόμους της Κηφισιάς.

Είναι ένα από τα νεανικά μου χόμπι να παρατηρώ, να συγκρίνω και αναθεωρώντας να διορθώνω τις πληροφορίες που έχω συλλέξει στον «σκληρό δίσκο» του εγκεφάλου μου.

Πριν καλά-καλά ξεμυτίσω από το σπίτι που μένω, μέτρησα, σε απόσταση 100 μέτρων, τρία ολοκαίνουρια αυτοκίνητα... Δεν πρόλαβα να φτάσω στη γωνία του πρώτου νεοδιαμορφωμένου με κυβόλιθους δρόμου και νάσου το τέρας... Τρόμαξα αλλά εσείς τουλάχιστον που με διαβάζετε κρατάτε την απόσταση ασφαλείας από το γεγονός και δεν θα πρέπει να ανησυχείτε.

Το τέρας ήταν ένα ολοκαίνουργιο μαύρο Hummer από αυτά που η Αμερικανική αυτοκινητοβιομηχανία εγκαταλείπει και ξεπουλιούνται σε τιμές χονδρικής σε αντιπροσώπους τριτοκοσμικών χωρών με δυνατές ελίτ ώστε αυτές να συνεχίσουν να ξεχωρίζουν από τις λαϊκές μάζες.

Θεωρούσα πως η χώρα μας έχει ξεφύγει από το τριτοκοσμικό της σύνδρομο αλλά οι διαψεύσεις έρχονται η μια πάνω στην άλλη.

Το σε τι χρειάζεται ένα Hummer στην Ελλάδα με τους στενούς δρόμους και μάλιστα σε μια εποχή που τα καύσιμα ανέβηκαν ήδη κατά 40% είναι ένα ερώτημα που δεν έχω ακόμα απαντήσει.

Την επομένη παρατηρούσα στον ίδιο δρόμο και έμεινα ακόμα ποιο έκπληκτος. Στο ίδιο περίπου σημείο είχε σταθμεύσει ένα άσπρο αυτή τη φορά Hummer ιδίων προδιαγραφών. Να μην παραλείψω ότι ακόμα ένα μαύρο Hummer είχε σταθμεύσει για λίγο σε μικρή απόσταση από το προηγούμενο επιτρέποντας στη νεαρά οδηγό του να τακτοποιήσει τους λογαριασμούς της στην παρακείμενη ξένη τράπεζα.

Είμαι βέβαιος ότι κάποιοι περαστικοί θα με είδαν να παρατηρώ με έκπληξη τα οχήματα αυτά ή ακόμα και να παραμιλώ όπως τα μικρά παιδιά όταν αντιμετωπίζουν τον “θαυμαστό” κόσμο των μεγάλων. Δεν κρύβομαι από το να ομολογώ αυτή την παιδική μου αφέλεια και ας έχω προ πολλού πατήσει τα 50...

Όμως, δεν είμαι παιδί. Άλλο η αφέλεια και άλλο η έκπληξη από την συνειδητοποίηση ότι κάτι περίεργο συμβαίνει σε αυτή τη χώρα...

Έχουν ήδη ανακοινωθεί τα πρώτα σκληρά οικονομικά και σε σημαντικό βαθμό αδιέξοδα ή και άδικα μέτρα της κυβέρνησης για τον περιορισμό της σπατάλης και αναρωτιέμαι αν, εκείνοι που τρέχουν να αντιδράσουν πριν καν επεξεργαστούν τα αίτια που μας οδήγησαν σε αυτά, έχουν άδικο ή δίκιο.

Αν ψάξουμε να βρούμε τη ρίζα του κακού, εκείνο που γίνεται σχεδόν άμεσα προφανές είναι ότι υπερδανειζόμασταν σε μια περίοδο που ήμασταν ήδη υπερχρεωμένοι.

Δεν ξέρω πως κάποιος μπορεί να υπερχρεώνεται και να συνεχίζει την υπερκατανάλωση εκτός αν έχει τόσο πολύ παρασυρθεί από τις προκλήσεις των διαφημιστών και του Μάρκετινγκ ώστε να αφήσει το συμμάζεμα για την επόμενη μέρα που ποτέ δεν έρχεται.

Αναμφίβολα το να βλέπεις τις προκλήσεις των Hummer παίζει το ρόλο του. Μπορεί να μην αγοράζει ο μέσος πολίτης ένα τέτοιο όχημα αλλά ανταγωνίζεται με τον τρόπο του τον επιδειξία οδηγό, στο μέτρο που του επιτρέπουν οι δυνάμεις του ή μάλλον οι δυνάμεις του τραπεζίτη που τον υπερδανείζει.

Όταν όμως ακολουθείς τις προκλήσεις έξω από τις δυνάμεις σου κάποτε θα λαχανιάσεις και θα συνειδητοποιήσεις ότι δεν είσαι έτοιμος για μαραθώνιο. Αυτός θέλει άλλου επιπέδου προπόνηση και ασφαλώς λίγοι θα τον τρέξουν και ελάχιστοι θα φτάσουν με κάποιο αξιοπρεπή χρόνο στο τέρμα.

Και όμως, αυτό το λογικό συμπέρασμα αντικαθίσταται, συχνότερα από ότι θα ανέμενε κάποιος, από την παρόρμηση ενός ακατάληπτου ανταγωνισμού, έξω από κάθε λογική. Όχι, και εγώ θα τρέξω στον μαραθώνιο, και εγώ θα φέρω όσο καλό χρόνο έφερε εκείνος...

Σε αυτό τον παραλογισμό, αντί να βλέπουμε τα συνδικάτα των εργαζομένων να φροντίζουν να ενημερώσουν και να συνεφέρουν τα υπεραισιόδοξα μέλη τους, τα βλέπουμε να ενισχύουν το πάθος τους σε ένα ατελέσφορο και αδιέξοδο ανταγωνισμό.

Όχι μόνο δεν διακρίνουν ότι εκείνο που εκφράζει το επίπεδο κατανάλωσης είναι η συγκριτική ανταγωνιστικότητα έναντι άλλων χωρών με την οποία παράγεται ο πλούτος αλλά επιτίθενται με απαιτήσεις ακόμα και διπλασιασμού του ελάχιστου μισθού, μια τακτική που θα φέρει σε απόλυτο αδιέξοδο πάρα πολύ κόσμο, ιδιαίτερα στα άκρα το εργασιακού κύκλου. Αντί δηλαδή να επικρατεί το ας πληρωνόμαστε όλοι με λιγότερα επικρατεί το ας πάρω εγώ αυτό που θέλω και εσύ φρόντισε για τον εαυτό σου.

Τα συνδικάτα επομένως ενεργούν με όρους που κάθε άλλο παρά αισθήματα αλληλεγγύης και ισότητας εκφράζουν πλην του πυρήνα των μελών τους.


Αν θελήσουμε να δούμε τι έγινε στη Γερμανία από τις αρχές της δεκαετίας του 90, όταν αντιμετώπισαν τα κόστη των επενδυτικών αναγκών της συνένωσης με την Ανατολική ζώνη, θα διαπιστώσουμε ότι τα συνδικάτα εκεί συνέργησαν ώστε να διαφυλάξουν χαμηλά τις μισθοδοτικές απαιτήσεις του εργατικού δυναμικού ακόμα και έναντι χωρών με λιγότερο ανταγωνιστικές οικονομίες.

Έτσι ενώ στη Γερμανία, μεταξύ 1995 και 2006 οι μισθοί αυξήθηκαν μόνο κατά 9.5%, στη Γαλλία, Ισπανία και Βρετανία οι αυξήσεις ήταν 49, 103 και 128% αντίστοιχα.

Αυτό οδήγησε σε σταδιακή μείωση της εγχώριας ζήτησης προϊόντων, άρα και των εισαγωγών, οι οποίες την προαναφερθείσα δεκαετία αυξήθηκαν στη Γαλλία, Ισπανία και Βρετανία κατά 29, 61, και 128% έναντι μόλις 9% της Γερμανίας.

Η συνέπεια αυτών των αυστηρών μέτρων συγκράτησης των μισθών ήταν το Γερμανικό κατά κεφαλή ΑΕΠ να μειωθεί το 2009 σε 29.100 ευρώ, που είναι χαμηλότερο από αυτό της Γαλλίας.

Αυτή την πολιτική συνέχισε να υπερασπίζεται σήμερα η Γερμανία διότι μόνο έτσι θεωρεί ότι θα παραμείνει ανταγωνιστική έναντι του νέου γίγαντα του διεθνούς εμπορίου, της Κίνας, η οποία το 2009 την ξεπέρασε ως πρώτη πλέον εξαγωγική δύναμη στον κόσμο.

Οι φωνές εντός και εκτός της Γερμανίας για την αναστροφή αυτής της πείσμονος πολιτικής χαμηλών μισθών είναι πολλές αλλά αντίστοιχα πολλοί είναι και εκείνοι που επιμένουν ότι οι υψηλότεροι μισθοί δεν αποτελούν τη λύση στην ευρωπαϊκή ανισορροπία των ελλειμμάτων του Νότου έναντι των πλεονασμάτων του Βορρά. Εκτός του ότι με τον τρόπο αυτό η Γερμανία αντιπαλεύεται την ανεργία, διαμορφώνει ανταγωνιστικές τιμές για τα υψηλής ποιότητας βιομηχανικά προϊόντα της.

Όπως ισχυρίζεται ο πρόεδρος του Κέντρου Οικονομικών Μελετών Otmar Issing, “θα ήταν παρανοϊκό να αυξήσουν οι Γερμανοί την εσωτερική ανεργία για να βοηθήσουν τις ελλειμματικές χώρες της ΕΕ. Αντίθετα μια τέτοια πράξη θα έφερνε ακόμα μεγαλύτερη παραγωγικότητα στη Γερμανία, ακόμα υψηλότερους μισθούς και ακόμα μεγαλύτερες ψευδαισθήσεις στις ελλειμματικές χώρες που θα καθυστερούσαν περαιτέρω τις αναγκαίες δομικές αλλαγές ώστε να γίνουν κατά το δυνατόν και αυτές ανταγωνιστικές’’.

Με αυτή τη θέση συμφωνεί και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος της Γερμανίας Ulrich Wilhelm ο οποίος τόνισε πρόσφατα ότι όχι απλά η Γερμανία αλλά ολόκληρη η Ευρώπη πρέπει να γίνει ποιο ανταγωνιστική στο νεο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον. “Αν ολιγωρήσουμε εμείς, λεει ο Ulrich, τότε οι Κινέζοι θα μας αντικαταστήσουν. Αν η Γερμανία γίνει ολιγότερο ανταγωνιστική τότε όλη η Ευρωζώνη θα γίνει λιγότερο ανταγωνιστική”.

Η μόνη εναλλακτική λύση φαίνεται να είναι η μεταφορά του ελλείμματος εκτός Ευρωζώνης φορτώνοντας τις ακριβά παραγόμενες υπηρεσίες σε τρίτες χώρες αλλά κάτι τέτοιο φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο σε περίοδο παγκοσμιοποιημενης κρίσης και εν μέσω του σκληρού ανταγωνισμού από την Κίνα.

Οι δυνατότητες επομένως επιβίωσης μιας χώρας που δεν περιμένει έξωθεν βοήθεια και αρωγές, όπως μέχρι τώρα η Ελλάδα, είναι καθαρές και απλές και ας λαϊκίζουν ανέξοδα οι πολιτικοί των υπόλοιπων χωρών της Ευρωζώνης συμπεριλαμβανόμενης της χώρας μας.

Η σκληρότητα της Γερμανικής εξωτερικής πολιτικής είναι η μόνη ελπίδα για χώρες με ελλειμματικές οικονομίες όπως η Ελλάδα να έρθουν στα συγκαλά τους, να συνειδητοποιήσουν το ατελέσφορο των παρακλήσεων και να σηκώσουν τα μανίκια για πολύ σκληρή δουλειά που αν συνδυαστεί με ευφυείς και πρακτικές επιλογές θα φέρει το πολυπόθητο αποτελέσματα της απεξάρτησης της χώρας από τα ελλείμματα του υπερτροφικού δημόσιου τομέα.

Η επιδεξιότητα των επιλογών θα κριθεί από τον ορίζοντα αποτελεσματικότητας των μέτρων που αν περιοριστούν σε καθαρά εισπρακτικού χαρακτήρα, όπως φαίνεται μέχρι τώρα, είναι εκ των προτέρων καταδικασμένα να αποτύχουν.

Η Ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να δείξει αποφασιστικότητα στην διαφάνεια των επιλογών της και στις αλλαγές που θα διαμορφώσουν ένα νεο επενδυτικό κλίμα. Κάτι τέτοιο όμως δεν είναι δυνατόν να γίνει με κατά μέτωπο επίθεση σε κάθε ιδιώτη που έτυχε να ζει σε ένα σπίτι που η κερδοσκοπία της γης προσδιόρισε αυθαίρετα ως παλάτι και οι υπηρεσίες του κράτους έτρεξαν υποκριτικά να το επικυρώσουν χλευάζοντας εμμέσως την νοημοσύνη μας.

Όσο είναι προκλητικές οι περιφορές των Hummer στα βόρεια προάστια σε περίοδο γενικευμένης οικονομικής κρίσης άλλο τόσο είναι προκλητική και η πολιτική της κυβέρνησης ενάντια στην ακίνητη περιουσία που όχι μόνο δεν θα βελτιώσει τις εισπρακτικές της προοπτικές αλλά θα την κάνει ιδιαίτερα ανίσχυρη εν μέσω ανάγκης για συσπείρωση και αποτελεσματικότητα.

Αναλογίζομαι ότι έτσι, σε μια επενδυτική έρημο όπως η χώρα μας, με έλλειμμα καινοτομικού αποθέματος και πρωτοβουλίας, εχθρικό δημόσιο τομέα που συνεχίζει εν μέσω κρίσης να ονειρεύεται αύξηση των θέσεων εργασίας, όπως έμελλε να διαπιστώσω τις προάλλες προσωπικά σε ζωτικό τομέα των δημοτικών μας υπηρεσιών, και με όλη την εργατική τάξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα ενάντια σε κάθε πρωτοβουλία της, η κυβέρνηση είναι καταδικασμένη όχι απλά να αποτύχει αλλά να καθαιρεθεί χωρίς να μάθει ποιος την καθαίρεσε.

Μια αντίθετα ευφυής πολιτική θα ήταν να αφεθούν οι γενικές πρόσοδοι στα δοκιμασμένα πλαίσια που ήδη λειτουργούσαν χωρίς π.χ. αυξήσεις σε φόρους ιδιοκτησίας που κάνουν κάθε σκέψη για ανάκαμψη της οικοδομικής δραστηριότητας να μοιάζει με αντικείμενο στην σφαίρα της φαντασίας.

Ευφυής πολιτική θα ήταν να διαμορφωθούν και οι αναγκαίες θεσμικές αλλαγές με ουσιαστικό εκσυγχρονισμό του υπάρχοντος νομοθετικού πλαισίου που θα λειτουργούσαν υπέρ της προσέλκυσης επενδυτικών πρωτοβουλιών και ενάντια σε κάθε συγκεκαλυμμένη παραπολιτική και παραδικαστική εξουσία που εμποτίζει τις αποφάσεις της πολιτείας και την θέληση των επενδυτών προκαταβολικά με το δηλητήριο της απραξίας.

Η μείωση αντί της αύξησης των συντελεστών φορολόγησης αλλά με ταυτόχρονη αυστηροποίηση των ελέγχων του πόθεν έσχες θα ήταν επίσης ευφυής πολιτική.

Η Κύπρος πλούτισε επειδή έγινε ο πόλος έλξης των κεφαλαίων από την Ελλάδα και η Ελλάδα φτώχυνε επειδή έγινε ο τόπος εξόδου των κεφαλαίων.

Πολύ φοβάμαι ότι πολύ σύντομα αυτό που δεχτήκαμε ως ελπίδα ενάντια στην σκανδαλοθηρία και την ανικανότητα της προηγούμενης κυβέρνησης θα είναι μία μαύρη κηλίδα απραξίας και καταβαράθρωσης της οικονομίας που κανένα σκάνδαλο του παρελθόντος ή του μέλλοντος δεν θα μπορούσε να επιτύχει. Ας με διαψεύσουν.