Το νεο Ρυθμιστικό ήλθε να ρυθμίσει το πως θα αναπτυχθεί η Αττική (Οικιστικά και παραγωγικά) μέσα στην επόμενη 15αετία...

(Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΚΗΦΙΣΙΑ την 24η Απριλίου 2009)

Ναι, για όσους δεν το γνώριζαν, αυτό ήλθε να κάνει το νεο Ρυθμιστικό αλλά αν εξαιρέσουμε τις επεκτάσεις του σχεδίου πόλης κατά 250.000 στρέμματα και τα σχέδια επι χάρτου για τις νέες γραμμές του ΜΕΤΡΟ, οι λοιπές ρυθμίσεις περιορίζονται σε πεζοδρομήσεις και αναπλάσεις στις κεντρικές περιοχές των δήμων...

Σε αισθητικές παρεμβάσεις λοιπόν εναποθέτει το νεο Ρυθμιστικό το βάρος της ανάπτυξης και είναι να απορεί κανείς πως δεν ζούμε ήδη σε μια υπερανεπτυγμένη οικιστικά χώρα με τόσες αναπλάσεις που είδαμε τα τελευταία 30 χρόνια...

Όσοι ασχολούνται με τα κοινά ή έστω αφιερώνουν χρόνο στο να παρακολουθούν τα όσα συμβαίνουν στον αστικό τους περίγυρο, θα έχουν ήδη σκεφτεί τα αίτια αυτής της εμμονής που δεν είναι άλλα απο το οτι οι κεντρικές αναπλάσεις δημιουργούν την ελάχιστη δυνατή αντίδραση απο τα συμφέροντα που ρυθμίζουν τα της Αττικής γής και επομένως είτε αρέσουν είτε όχι, είτε συμφέρουν είτε όχι αυτές μπορούμε και αυτές κάνουμε...

Τα υπόλοιπα όπως οι παραγωγικές υποδομές, οι ουσιαστικά καινοτόμες αλλαγές βάσει των τεχνολογικών εξελίξεων και οι ανθρώπινες απαιτήσεις σε ένα νέο και εξελισσόμενο κοινωνικό πλαίσιο, μπαίνουν ανέκαθεν για το γαρνίρισμα της τούρτας του εκάστοτε Ρυθμιστικού που δεν υλοποιείται αφού ποτέ δεν επαρκούν τα χρήματα.

Ξεκινάμε έτσι απο το φτιασίδωμα και στο φτιασίδωμα καταλήγουμε αλλά άσπρη μέρα ως πολίτες μιας σύγχρονης πόλης δεν βλέπουμε εδώ και δεκαετίες...

Το νεο Ρυθμιστικό βλέπει μια Αστική πρωτεύουσα 8 εκατομμυρίων σε ένα κράτος 11-12 εκατομμυρίων κατοίκων εγείροντας απορίες διότι ούτε το δημογραφικό μας άλλαξε ούτε ζούμε σε περίοδο ανάπτυξης κινεζικών προδιαγραφών και παρά την γενική τάση προς το μοντέλο πόλη - κράτος, τέτοια δυσαναλογία κέντρου - επαρχίας δεν έχει το προηγούμενό της σε χώρα επι της γής, ανεπτυγμένη ή μη.

Στην Ελλάδα όμως θέλουμε να πρωτοπορούμε και όταν δεν τα καταφέρνουμε στα δύσκολα επιλέγουμε το εύκολο και το ευτελές, επιλέγουμε πεζοδρομήσεις όταν χρειαζόμαστε αναπτυξιακές υποδομές και στόχους που θα κάνουν εφικτή την ζωή των 8 εκατομμυρίων ψυχών σε δυο στενές λωρίδες γής, εκατέρωθεν της κορυφογραμμής απο τον Υμηττό έως το Πάνειο Όρος.

Το κυριότερο όμως είναι ότι δομούμε ένα όνειρο για την 15ετία που έρχεται και ξεχνάμε οτι τα όνειρα παραμένουν όνειρα εάν δεν υπάρχει η διάθεση που αναλογεί για να γίνουν πραγματικότητα.

Το ερώτημα επομένως είναι το πως θα ξανακάνουμε τα όνειρα πραγματικότητα, πως θα γεφυρώσουμε την απόσταση μεταξύ σχεδίων και υλοποιήσεων και το κυριότερο, ποια πραγματικότητα θα εκφράζουν αυτές οι υλοποιήσεις.

Για μια σύγχρονη πόλη, η πραγματικότητα δεν είναι το κοίταγμα προς τα πίσω, στο παρελθόν, διότι δεν έχουμε παρελθόν να επιδείξουμε πλην του κλασσικού που δεν ταιριάζει στις σημερινές ανάγκες των κατοίκων των πόλεών μας.

Στις πόλεις της γείτονος Ιταλίας π.χ. ακόμα και στην μαρτυρική απο τον πρόσφατο σεισμό Λ’ακουίλα ή στην αντίστοιχα μεσαιωνική Σιένα, το παρελθόν διαμορφώνει πρότυπα που σε λελογισμένη κλίμακα εμπνέουν δημιουργικά. Ένας αρχιτέκτων ή ένας ιστορικός της τέχνης επιδιώκει να ζει σε τέτοιες πόλεις διότι τον προκαλούν συγκινησιακά στο να ερευνήσει αυτά που τον περιτριγυρίζουν. Στις πόλεις αυτές σε πλημμυρίζει η ζώσα τέχνη και σε υποχρεώνει να την υιοθετήσεις και να την φροντίσεις. Οι πόλεις αυτές δεν μπορούν όμως σε καμία περίπτωση να γίνουν πρότυπα μεγαλουπόλεων. Είναι και θα παραμείνουν κέντρα τέχνης και πολιτισμού για λίγους. Οι πολλοί θα πρέπει να κοιτάξουν αλλού για το πρότυπό τους.

Στις πόλεις της αναδυόμενης ανατολής, της μέσης ανατολής, τα πρότυπα φυτρώνουν κυριολεκτικά στην άμμο.

Οταν διαθέτεις ένα πλούσιο πολιτισμικά παρελθόν, ακόμα και αν αυτό κακοπάθησε απο τον ιμπεριαλισμό της δύσης, έχεις πάντα την ευκαιρία να το επαναφέρεις με τα μέσα που προσφέρει η σημερινή τεχνολογία και ο πετρελαϊκός πλούτος.

Η ανάπτυξη ολόκληρων πόλεων στις αμμώδεις και αφιλόξενες παραλίες των εμιράτων έχει ένα σκοπό, εκφράζει ένα στόχο. Οι οικιστικοί ουρανοξύστες κτίζονται για να στεγάσουν τους μελλοντικούς επαγγελματίες που θα κατακλύσουν την περιοχή σε ένα τεχνητά ανθρώπινο αλλά και πολλά υποσχόμενο επιχειρηματικό περιβάλλον-γέφυρα μεταξύ ανατολής και δύσης. Οι νέες ουρανοξυστοπόλεις των εμιράτων συνδυάζουν έξυπνα το γιγάντιο με το μικρό και διαμορφώνουν ένα περιβάλλον που έλκει ακόμα και όταν η τέχνη δεν είναι παρά ευτελές αντίγραφο άλλων πολιτισμών. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε οτι οι πρόσφατες αποκαλύψεις οτι ο Καβάτζιο απεικόνιζε αρχικά τις συνθέσεις των χαρακτήρων του με μια πρωτόγονη τεχνική ταγκερογραφίας δεν μειώνει το μέγεθος και την αξία του καλλιτέχνη.

Επιπλέον, η αναπτυσσόμενη γοργά πόλη Μαδσκάρ, στο Αμπου Ντάμπι, είναι η πρώτη προσπάθεια του ανθρώπου να δημιουργήσει οικισμό απόλυτα φιλικό στο περιβάλλον αφού όλη η ενέργεια θα παρέχεται απο τον ήλιο και τον αέρα... Ναι, στο Αμπου Ντάμπι οι εμίρηδες είναι οικολογικά ευαίσθητοι και διαμορφώνουν πόλη πρότυπο για το μέλλον σε συνεργασία με την τεχνολογία που προσφέρουν κορυφαία πανεπιστήμια όπως το ΜΙΤ των ΗΠΑ.

Η ανάπτυξη αντίστοιχων ουρανοξυστοπόλεων γύρω απο τα παραδοσιακά εμπορικά λιμάνια της Κίνας έχει επίσης έναν στόχο. Διαμορφώνει ένα εφικτό χώρο διαβίωσης για τους τεράστιους γεωργικούς πληθυσμούς που προσείλκυσε η ανάπτυξη και οι νέες θέσεις εργασίας στα σφύζοντα κέντρα συναλλαγών και εμπορίου της ανατολικής Κίνας.

Η αναπτυσσόμενη πρωτεύουσα της χώρας μας, με τα ήδη πέντε εκατομμύρια κατοίκων σε τι πρότυπα αναφέρεται και ποιους μελλοντικούς στόχους ικανοποιεί;

Γιατί θα πρέπει να έχει 8 εκατομμύρια κατοίκους σε 15 ή έστω σε 35 χρόνια αν αυτό είναι τελικά το πλάνο; Γιατί πρέπει να αναπτύσσεται με τρόπο που κάνει την ποιότητα ζωής αρχικά στο Αττικολεκανοπέδιο και τώρα στα Μεσόγεια αβίωτη... Το πραγματικό ερώτημα είναι το εάν καταστρέφεται το πράσινο, ποιο πράσινο άραγε, ή μήπως το οτι καλύπτεται κάθε χωμάτινη επιφάνεια με κτίσματα χαμηλής αισθητικής και ανισόρροπης συνδιαστικότητας χωρίς προδιαγεγραμμένες υποδομές και ελευθέρους χώρους για τους κατοίκους που ξαφνικά ανακαλύπτουν ότι αγόρασαν «γουρούνι στο σακί», οτι εξαπατήθηκαν δηλαδή, παρασυρόμενοι απο μια νεοπλουτίστικη στάση της Ελληνικής κοινωνίας που θέλει τον πρώην Αιγαλιώτη να αποκτά μεζονέτα αν οχι στην Εκάλη τουλάχιστον στην Παιανία.

Το τι αφήνει πίσω του άγνωστο.

Το ποιός θα μείνει σε ότι εγκατέλειψε αδιευκρίνιστο.

Ισως κάποιοι οικονομικοί μετανάστες να καλύψουν το κενό με υψηλή την πιθανότητα μια πρώην ζώσα αν και κακόγουστη αστική περιοχή να μετατραπεί σε ένα ακόμα ανεπιθύμητο γκέτο.

Και είναι φυσικό να συμβεί αυτό διότι το Αιγάλεω, το Περιστέρι ή ακόμα και η Πετρούπολη δύσκολα θα διατηρήσουν διαφορετικά τους σημερινούς πληθυσμούς τους.

Με άλλα λόγια το Νεο Ρυθμιστικό της πρωτεύουσας σχεδιάζει την βελτίωση των περιοχών που θα βιώνουν οι κάτοικοι των αστικών και περιαστικών μας κέντρων χωρίς να έχει προβλέψει ποιοι θα είναι αυτοί οι πληθυσμοί, και πως θα βιώνουν εκεί που κάποτε οι συμπατριώτες μας πέτυχαν χάριν στην σφύζουσα βιοτεχνική και εμπορική τους δραστηριότητα.

Ενω στα Μεσόγεια η ανεξέλεγκτη δόμηση καταπίνει χαοτικά τους ελεύθερους χώρους με το Ρυθμιστικό να βάζει κάποια τάξη στην αναρχία, στις δυτικές περιοχές η δραματική οικοδόμηση των τελευταίων ετών είναι δεδομένη με αναπάντητο το ερώτημα του προορισμού της.
Μήπως τα χιλιάδες νεόκτιστα διαμερίσματα προορίζονται για τους “βέρους” Αθηναίους που εγκαταλείπουν μαζικά το αστικό κέντρο ή για κάποιο ευφάνταστο μεταναστευτικό ρεύμα εξ ανατολών ώστε να δείξουμε και εμείς κάποια υπόσταση απέναντι στις πληθυσμιακές ορδές των Τούρκων γειτόνων μας.

Ποιο είναι το σκεπτικό της Ρύθμισης του Ρυθμιστικού;

Ποια προβλέπεται να είναι τα πολιτιστικά χαρακτηριστικά και οι λοιπές ανάγκες των μυριάδων νέων κατοίκων της πρωτεύουσας;

Ποιά θα είναι η προέλευση αυτών των κατοίκων; Σε τι πανεπιστήμια θα φοιτήσουν τα παιδιά τους και σε τι ναούς ποιανού θρησκεύματος θα λατρεύσουν τις δικές τους εκφράσεις Θεότητας;

Πολύ φοβάμαι οτι δεν υπάρχει πλάνο άρα δεν υπάρχει Ρυθμιστικό.

Πολυ φοβάμαι οτι μιλάμε ξανά για νέα τραινάκια και νέες μαρμαρόπληκτες πλατείες απο εκείνες που υποσχόταν ο αείμνηστος Τρίτσης που πρωτοτύπησε μεν αλλά ταυτόχρονα κατασπατάλησε τον πολύτιμο πλούτο που μας εμπιστεύθηκαν οι Ευρωπαίοι ομόλογοί μας, περιμένοντας οτι κάποτε η αναπτυξιακή μας καμπύλη θα εξομοιωθεί με τη δική τους.

Είμαστε στο τέταρτο και τελευταίο Πλαίσιο Κοινοτικής Στήριξης, το περιβόητο ΕΣΠΑ, και τα προγράμματα που συντάσσονται προορίζονται ξανά, σε σημαντικά ποσοστά, για τραινάκια και πλατείες...

Λείπουν, όπως και τότε, οι υποδομές για τραίνα, εργοστάσια και λοιπές σοβαρές αναπτυξιακές υποδομές που θα πείσουν ακόμα και εμάς τους ίδιους οτι 22 δις €υρώ μετά δεν θα έχουμε αποκλίνει ακόμα περισσότερο απο τους χρηματοδότες μας.