29 κατασκευαστές πλυντηρίων συνιστούν το Skip!!!

(Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Κηφισιά την 9η Ιουλίου 2010)

Μάλλον δεν θα σας έπεισα... Θα έχετε συνηθίσει την στήλη με θέματα οικονομικά και κοινωνικά αλλά όχι με οδηγίες για νοικοκυρές ή νοικοκύρηδες. Θεωρώ ότι σκεφτήκατε σωστά.

Μπορεί στο άμεσο μέλλον, εν μέσω κρίσης, να ασχοληθώ και με οδηγίες για τα νοικοκυριά. Σήμερα όμως το θέμα παραμένει οικονομικό και οι 29 κατασκευαστές πλυντηρίων δεν είναι ούτε 29 ούτε κατασκευαστές... αλλά εννέα και οικονομολόγοι!!!

Έτσι λοιπόν το θέμα μας έχει πραγματικό τίτλο:

9 Οικονομολόγοι συνιστούν Πτώχευση!!!

Όπως θα διαπιστώσετε, θα αναφερθώ σε πολύ σημαντικούς οικονομολόγους και οπωσδήποτε όχι λιγότερο σημαντικούς από τις κατασκευάστριες εταιρείες των πλυντηρίων...

Θα αναφερθώ στις βαρύγδουπες αναλύσεις τους εν περιλήψει όπως εν περιλήψει δίνονται οι οδηγίες στις νοικοκυρές για το ποιό απορρυπαντικό είναι το καταλληλότερο για το πλυντήριο τους, εάν βέβαια υπάρχει τέτοιο απορρυπαντικό!

Η αλήθεια είναι κάπως διαφορετική. Όλα αυτά τα απορρυπαντικά που τους προτείνουν μεταξύ των οποίων και το επιλεγόμενο τάχα Skip, φτιάχνονται από δυο εταιρείες κολοσσούς παγκοσμίως!!! Ναι δυο είναι... και αυτό το μαθαίνουν όλοι οι φοιτητές των Business Schools επειδή τα των εταιρειών αυτών μπαίνουν ως υποθέσεις εργασίας και μελέτης (case studies) στο υλικό των σπουδών τους.

Όμως, για λόγους marketing, παρουσιάζονται ως πολλά προϊόντα με διαφορετικές ονομασίες, χρώματα και λογότυπα από τάχατες διαφορετικές εταιρίες διότι έτσι ο υποτιθέμενα νεοεισερχόμενος ανταγωνιστής έχει να παλέψει με πολλά θεριά, ολόκληρη Λερναία Ύδρα αντί των δυο και μοναδικών.

Αν τώρα μεταφερθούμε στις απόψεις των οικονομολόγων, θα δούμε μια περίεργη συνάφεια με αυτή των σαπουνοπαραγωγών... Θα δούμε ότι όπως οι κατασκευαστές απορρυπαντικών είναι ελάχιστοι και πρακτικά δυο έτσι και οι σχολές στις οποίες ανήκουν οι οικονομολόγοι είναι ελάχιστες, πρακτικά επίσης δυο, ανεξάρτητα με τα πανεπιστήμια στα οποία κατέχουν έδρες ή τις εφημερίδες στις στήλες των οποίων εκφράζονται.

Η συστηματική επομένως αναφορά σε πλήθος οικονομολόγων που συνιστούν πτώχευση για την Ελλάδα είναι πρακτικά η θέση μιας κάστας ανθρώπων που έχουν ουσιαστικό συμφέρον από αυτή την κατάσταση. Άλλωστε δεν θα μπορούσε κανείς να περιμένει ότι όλοι έχουν ενδιαφέρον σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, γεγονός που συντηρεί την θέση ότι οι σχολές είναι δύο ή οι διαφορετικές όψεις ενός και του ιδίου νομίσματος, αυτού που μάθαμε να αποκαλούμε δολάριο. Ναι, το δολάριο έχει σώμα ακόμα και ψυχή, οπαδούς, υποστηρικτές και συμφέροντα που λυσσομανούν ενάντια στο Ευρώ και αγαλλιάζουν με την σκέψη ότι βρήκαν στην Ελλάδα τον αδύναμο κρίκο, την σύγχρονη κερκόπορτα δηλαδή, για να αλώσουν το κάστρο του Ευρώ.

Άρα οι σκέψεις και οι προτάσεις των «Θεών» της σύγχρονης οικονομικής επιστήμης απαιτούν προσεκτικό διάβασμα και ανάλυση και αλίμονο στους αδαείς που παίρνουν τις μετρητοίς ότι ακούν ή σκύβουν το κεφάλι στο κύρος των ιδρυμάτων από τα οποία εκπορεύονται οι φωνές...

Το γενικό πρόσταγμα λοιπόν των εννέα σοφών οικονομολόγων είναι: «Χρεοκοπήστε για να σωθείτε»1

Ας τους δούμε έναν – έναν:

1. Πρώτος, ο πασίγνωστος πλέον, Iρανός την καταγωγή, Nouriel Roubini, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της νέας Υόρκης. Ισχυρίζεται ότι «η Ελλάδα έχει σχεδόν πτωχεύσει» και ότι πρέπει να επιμηκύνει το χρέος ώστε να κερδίσει χρόνο για την αποπληρωμή του. Δεν βρίσκει αποτελεσματικό το πρόγραμμα διάσωσης και το επικρίνει επειδή δεν περιλαμβάνει μηχανισμούς εμπλοκής του ιδιωτικού τομέα – και ειδικά των γερμανικών και γαλλικών τραπεζών που κατέχουν μεγάλο μερίδιο του Ελληνικού χρέους. Πιστεύει ότι είναι αδύνατον να μειωθεί το έλλειμμα από 13% σε 3%. Δεν αποκλείει την εθελοντική έξοδο από το Ευρώ όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά όλων των χωρών με «δυσκίνητες οικονομίες». Μια πιθανή λύση θα ήταν ολοκληρώνει η υποτίμηση του Ευρώ.

2. Ο δεύτερος είναι ο Wolfgang Munchau, σχολιαστής των «Financial Times»
Πιστεύει ότι το πρόγραμμα διάσωσης δεν μπορεί να αποτρέψει την χρεοκοπία. Η Ελλάδα δεν θα τα βγάλει πέρα χωρίς τη διαγραφή κάποιων χρεών. Θα εξαναγκαστεί είτε να κάνει αναδιάρθρωση του χρέους είτε να χρεοκοπήσει. Θεωρεί ότι η κατάσταση είναι επικίνδυνη και για τις Πορτογαλία, Ισπανία, Ιρλανδία, Ιταλία, με αποτέλεσμα να απειλείται όλη η Ευρωζώνη με διάλυση αν δεν προχωρήσει σε πολύ σημαντικές μεταρρυθμίσεις. Γι’ αυτόν, η νομισματική ένωση όπως είναι τώρα, απέτυχε.

3. Ο τρίτος, ο Martin Wolf, επίσης σχολιαστής των «Financial Times», επινόησε τον όρο «Chermany» (από τις λέξεις China και Germany), υποστηρίζοντας ότι «Κίνα και Γερμανία ενώνονται για την εξασθένηση της παγκόσμιας οικονομίας». Θεωρεί ότι το πρόγραμμα του ΔΝΤ διασώζει μόνο τις τράπεζες και μόνο προσωρινά – και όχι την Ελλάδα, η οποία θα αναγκαστεί να αναδιαρθρώσει το χρέος της καθυστερημένα. Όμως, ο «ιός» μπορεί να επεκταθεί και σε άλλες χώρες επειδή η Ευρωζώνη δεν μπορεί να πάρει μια ξεκάθαρη θέση. Είτε να κάνει πραγματική δημοσιονομική ένωση και ένα δικό της νομισματικό ταμείο είτε να επιτρέψει την χρεοκοπία ενός μέλους της. «Δεν είναι τα Ελληνικά δημοσιονομικά που απειλούν την σταθερότητα της Ευρωζώνης αλλά τα δημοσιονομικά των μεγάλων χωρών». Η Ελλάδα συνεχίζει, έχει βρεθεί σε αδιέξοδο. Αν δεν ήταν στο Ευρώ, θα είχε κάνει ήδη υποτίμηση, αυξάνοντας τις εξαγωγές της. Με ισχυρό Ευρώ τα εισαγόμενα προϊόντα είναι φθηνά και τα εγχώρια ακριβά.

4. Ο τέταρτος της παρέας, ο Kenneth Rogoff, καθηγητής στο Χάρβαρντ, πιστεύει ότι είναι μάλλον απίθανο το να μη χρεοκοπήσει η Ελλάδα. Θεωρεί δε ότι οι προσπάθειες για την αποφυγή της χρεοκοπίας μπορεί να έχουν μεγαλύτερο κόστος από την ίδια τη χρεοκοπία.

5. Ο πέμπτος είναι ο πολύς Paul Krugman, νομπελίστας, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον και συστηματικός αρθρογράφος των New York Times'. Ακόμα και αν γινόταν η αναδιάρθρωση του χρέους, λεει ο Krugman, δεν θα έφερνε αποτελέσματα. Το έλλειμμα είναι πολύ μεγάλο και η αυστηρή λιτότητα θα προκαλούσε αντίστοιχη ύφεση. Η λύση για την Ελλάδα είναι η υποτίμηση του νομίσματος, που μπορεί να γίνει μόνο αν φύγει από το Ευρώ. Αντιλαμβάνεται πλήρως ότι αυτό ακούγεται τρομακτικό, αλλά το βρίσκει καλύτερο από τις εναλλακτικές επιλογές.

6. Ο έκτος, ο Adolfo Laurenti, της εταιρίας επενδυτικών υπηρεσιών του Σικάγου Mesirow Financial, πιστεύει ότι η διάσωση ήταν το πρώτο βήμα στην πορεία πτώχευσης της Ελλάδας. Η πτώχευση δεν έγινε τώρα για να διασωθούν οι Γαλλικές και οι Γερμανικές τράπεζες, αλλά και για να μην εξαπλωθεί η κρίση στην υπόλοιπη Ευρωζώνη. Σύμφωνα με τον Laurenti, οι Έλληνες ξοδεύουν περισσότερα απ’ όσα μπορούν να βγάλουν, με αποτέλεσμα σε διάστημα τριών ετών να έχουν συσσωρεύσει πρόσθετο έλλειμμα 50 δισ. Ευρώ. Επί πλέον, την ερχόμενη διετία η Ελλάδα θα πρέπει να μετακυλίσει υποχρεώσεις ύψους 70 δισ. Ευρώ. «Τα 110 δισ. Ευρώ είναι πολλά χρήματα, αλλά όχι αρκετά. Νομίζω συνεχίζει πως είναι μεγάλο λάθος του ΔΝΤ και της Ευρώπης να προσπαθούν να ξεγελάσουν τις αγορές διαβεβαιώνοντάς τες ότι υπάρχει τέλος, ενώ δεν υπάρχει» εξηγεί ο Laurenti και καταλήγει: «Ας ελπίσουμε ότι έπειτα από δύο χρόνια η οικονομία θα είναι σε καλύτερη κατάσταση για να απορροφήσει τους κραδασμούς τής πτώχευσης, απ’ ό,τι σήμερα, που η ανάκαμψη βρίσκεται ακόμα στην αρχή».

7. Ο έβδομος, ο Domenico Lombardi, του Brookings Institute των ΗΠΑ, θεωρεί ότι η επιβολή της δημοσιονομικής πειθαρχίας θα είναι τόσο επίπονη, που η αναδιάρθρωση του χρέους θα επιστρέψει ως επιλογή. Διαφωνεί με την εμπλοκή τού ΔΝΤ σε ένα εσωτερικό πρόβλημα της Ευρωζώνης που θα έπρεπε να είχε λυθεί πριν φτάσει σ’ αυτό το σημείο και θεωρεί ότι οι ευρωπαϊκές χώρες θα έπρεπε να είχαν κάνει δική τους την ελληνική κρίση και να μην εξαγάγουν το κόστος της στη διεθνή κοινότητα. «Η αναδιάρθρωση του χρέους» λεει «θα αποτελέσει μια επιλογή στο τραπέζι όταν οι Έλληνες πιαστούν στις δαγκάνες και κατανοήσουν πόσο επίπονη θα είναι η εφαρμογή της δημοσιονομικής πειθαρχίας σ’ ένα αποπληθωριστικό οικονομικό περιβάλλον».

8. Ο όγδοος, ο Joachim Starbatty, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Tuebingen, της Γερμανίας είναι εκείνος που διακηρύσσει τον φιλελληνισμό του και το ότι περνά τα καλοκαίρια του σε σπίτι φίλων στην Ελλάδα αλλά ταυτόχρονα και αυτός που, ίσως λόγω οικειότητας!, έκανε την αγωγή στο Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο για να μην εγκριθεί το δάνειο προς την Ελλάδα. Το 1998 είχε προσφύγει και πάλι στο Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας του κατά της Γερμανικής κυβέρνησης, ζητώντας να απαγορευτεί στη Γερμανία να συμμετάσχει στην ΟΝΕ – αίτημα που απορρίφθηκε. Υποστηρίζει ότι καλύτερη λύση και για την Ελλάδα και για τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης είναι να βγει από το Ευρώ, ώστε με υποτίμηση του νομίσματος να τονώσει την οικονομία της.

9. Ο τελευταίος της παρέας είναι ο George Irvin, ο γνωστός Κεϊνσιανιστής οικονομολόγος του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Η Ελλάδα, λεει ο Irvin, αντί να υποταχθεί στους επαχθείς όρους της Γερμανίας και του ΔΝΤ που επιδεινώνουν την ύφεση, θα μπορούσε να κηρύξει στάση πληρωμών μεγάλου μέρους του χρέους της. Θα μπορούσε ακόμα να εγκαταλείψει το Ευρώ και να δημιουργήσει μια «νέα δραχμή» υποτιμημένη κατά 50%.

Βέβαια, η παρέα έχει και άλλους πολλούς που συνηγορούν στις απόψεις των εννέα γύρω από τη θέση «Χρεοκοπήστε για να σωθείτε» ή «χρεωπκοπήστε γιατί χαθήκατε!!!»

Όσοι διαβάζουν την στήλη θα θυμούνται τι έγραφα πρόσφατα για τις επιπτώσεις μιας υποτίμησης κατά 50% του νέου νομίσματος που θα αντικαταστήσει το Ευρώ, της Νέας Δραχμής, που θα ξεκινήσει με αρχική ισοτιμία το 1 Ευρώ = 1 Νέα Δραχμή και με σταδιακή διολίσθηση θα καταλήξει και θα ισορροπήσει στο προεπιλεγμένο σημείο του 1 Ευρώ = 2 Νέες Δραχμές.

Προφανώς, θα σημάνει μείωση των πραγματικών (όχι των ονομαστικών) εισοδημάτων των πάντων κατά 60 - 70% και αυτό διότι πέρα από την μείωση της αξίας του εσωτερικού νομίσματος έναντι του Ευρώ θα έχουμε πολλά γεγονότα που θα λειτουργήσουν αθροιστικά, όπως το πρόσθετο κόστος των εισαγωγών λόγω αυξημένων φόρων, το πρόσθετο, σχεδόν εξουθενωτικό κόστος αποπληρωμής του χρέους που θα έλθει ξανά στο ύψος του σημερινού αφού θα εξοφλείται από μια παραγωγική μηχανή με το μισό ΑΕΠ και την καταστροφή των Ελληνικών τραπεζών με το χάσιμο 25-30 δις. από τα σημερινά ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, γεγονός που θα διαλύσει κάθε δυνατότητα των Ελληνικών επιχειρήσεων να δανείζονται. Θα ελαχιστοποιηθεί η δυνατότητα των Ελλήνων να αποκτούν καταναλωτικά αγαθά με τα αυτοκίνητα να κοστίζουν πάνω από το διπλάσιο της σημερινής τους αξίας ανεξαρτήτως κυβισμού, όπως συνέβαινε την δεκαετία του 70...

Η εργατιά θα αποκτηνωθεί λόγω ανέχειας με μισθούς χαμηλότερους από εκείνους των κακοπληρωμένων Πακιστανών στη χώρα μας. Όμως, οι ξένοι εργάτες έχουν μάθει να ζουν χωρίς έξοδα και δαπάνες... Οι Έλληνες αντίθετα, πως θα αποχωριστούν το όνειρο των δυο τουλάχιστον ιδιόκτητων ΙΧ ανά οικογένεια ακόμα και τότε που την οικογένεια αποτελούν χαμηλομισθοσυντήρητοι;

Η χώρα θα είναι αρχικά χωρίς καύσιμα που θα διανέμονται πλέον με δελτίο, ΝΑΙ με δελτίο όπως τα χρόνια της κατοχής.

Η άξια των περιουσιών μας θα ευτελιστεί και θα πωλούνται διαμερίσματα για τρόφιμα σε μαυραγορίτες. Ναι, και αυτό θα συμβεί διότι μπορεί μεν η μείωση της αξίας του νομίσματος να πάει στο μισό που σημαίνει μέσο κατά κεφαλήν εισόδημα αντίστοιχο της σημερινής Βουλγαρίας αλλά στην αρχή η κατάσταση θα εκτραχυνθεί και λόγω της κρίσης θα είναι όπως εκείνη της Αλβανίας τον καιρό των πυραμίδων...

Προφανώς οι απολύσεις των κρατικών υπαλλήλων θα πάρουν τα ύψη και τα λεγόμενα κεκτημένα των εργαζομένων θα θεωρούνται κακόγουστο αστείο ακόμα και να αναφέρονται.

Και όμως, εκεί συγκλίνει η ευγενής ομάδα των περιφανών οικονομολόγων που αναφέρθηκαν, όχι διότι ασχολήθηκαν με τα εγγενή προβλήματα της χώρας που ούτε γνώρισαν ούτε κατάλαβαν, όπως π.χ. το τεράστιο δημογραφικό της που ταλανίζει τα ασφαλιστικά ταμεία ή το ότι η χώρα δεν έχει πλουτοπαραγωγικές πηγές στα επίπεδα της αχανούς Αργεντινής που ήταν κάποτε πολύ πλούσια και αυτάρκης και μπορεί σχετικά εύκολα να επαναλάβει τον άθλο του μεσοπολέμου.

Κάποιοι ομιλούν για τα προβλήματα που οδήγησαν στην κρίση του Ευρώ, εκτός της Ελληνικής κατάστασης και θα πρέπει να τους ευχαριστήσω για την ενημέρωση διότι χαιρεκακία εκφράζουν παρά ενδιαφέρον ή αξιόπιστη ανάλυση των δεδομένων του ευρωπαϊκού νομίσματος.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνωρίζει τα λάθη της και δεν παύει να κάνει λάθη ούτε σήμερα αλλά τα λάθη της παραμένουν σε μεγάλο βαθμό παράγωγα της ελεεινής κερδοσκοπίας των Αμερικανικών χρηματοπιστωτικών οίκων που οδηγήθηκαν εκεί με συστηματική παρότρυνση της Αμερικανικής Κυβέρνησης αφού αυτό συνέφερε την Αμερικανική αυτοκρατορία. Τους πολέμους στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν έπρεπε κάποιος να τους πληρώσει και τους πλήρωσε χρυσάφι η δύστυχη Ευρώπη. Όμως κάθε κακοτυχία αποτελεί θησαυρό στην εμπειρία των λαών και τα λάθη δεν θα επαναληφτούν εις βάρος των Ευρωπαίων. Το ποτήρι ήταν πολύ πικρό για να το ξαναπιούμε με παρότρυνση των Αμερικανών, ακόμα και εκείνων των περιβεβλημένων με την τήβεννο του πανεπιστημίου του Harvard.

1 Σημείωση: Ο πυρήνας του άρθρου προέρχεται από συνεντεύξεις στον Mark Weisbrot που αναδημοσίευσε το περιοδικό Έψιλον της Ελευθεροτυπίας.