Η έκθεση – κόλαφος (= χαστούκι, ταπεινωτική πράξη) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ελλάδα.

(Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Κηφισιά την 15η Ιανουαρίου 2010)

«Η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η οποία εξετάζει τους λόγους της αναντιστοιχίας των ελληνικών στατιστικών στοιχείων, αποκαλύπτει «αμφίσημες εξουσίες αξιωματούχων», ακατάλληλο θεσμικό πλαίσιο και, σε κάποιες περιπτώσεις, συλλογή στατιστικών στοιχείων μέσω... τηλεφώνου...»

Την περίοδο αυτή, κάθε Έλληνας, ανεξάρτητα από τις γνώσεις και την κατανόηση που έχει στα γενικότερα προβλήματα της οικονομίας, μετατρέπεται εύκολα σε κατήγορο όσων θεώρησε ότι ευρίσκονται στην εξουσία μόνο και μόνο για να εξυπηρετήσουν ειδικά αυτόν, ικανοποιώντας τα δικά του προσωπικά αιτήματα και θέλω...

Όσο και αν αυτό καταλήγει να είναι πρακτικά το νόημα της αντιπροσωπευτικής εκλογικής διαδικασίας, οι σχέσεις των πολιτών με τους αντιπροσώπους τους, εκτραχύνονται σε στιγμές οικονομικής κρίσης και η υπομονή στην υλοποίηση του οποιουδήποτε υπεσχημένου χάνεται.

Βλέπουμε επομένως πολίτες που ήταν παραδοσιακά δεξιοί να διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους σε κάθε σκέψη να επιτρέψουν με την ψήφο τους την επιστροφή της δεξιάς στην εξουσία ενώ όσοι ανήκουν στην αντίθετη πλευρά και επέλεξαν την σημερινή κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, να θεωρούν ότι μια αλλαγή εν μέσω κρίσης και χωρίς περίσσευμα κεφαλαίων είναι ζήτημα 100 ημερών. Σε μία κοινωνία έλλογων ανθρώπων ακόμα και ο ένας χρόνος θεωρείται ελάχιστος στο να μπορέσει κάποιος να αντιληφτεί ένα περίπλοκο πρόβλημα, να ετοιμάσει αξιόπιστη λύση και να την προωθήσει με τις κατάλληλες θεσμικές και νομικές αλλαγές σε εφαρμογή, χώρια το πότε θα φανούν τα αποτελέσματα.

Όλη αυτή η επιπολαιότητα για λύσεις αύριο το πρωί που όταν δεν έρχονται οδηγούν σε συμπεράσματα ότι τάχατες δεν υπάρχουν λύσεις, παραδόξως αποφεύγεται στην καθημερινότητα του καθενός όπου δεν θα ήθελε να δεσμευτεί για τις δικές του ευθύνες και την δική του συνεισφορά σε αντίστοιχο προβληματισμό.

Και όμως για τους άλλους και ιδιαίτερα για την κυβέρνηση, την όποια κυβέρνηση, η επιδεικνυόμενη ανοχή φαίνεται ότι είναι μηδενική.

Θέλουν όλοι άμεσα διορθωτικά μέτρα χωρίς να εμβαθύνουν στα αίτια που μας οδήγησαν στη σημερινή εσωτερική κρίση, διότι η γενικότερη οικονομική συγκυρία μας άγγιξε περιορισμένα, συνεισφέροντας απλά στο να φανεί η γύμνια μας σε καταστάσεις αντιμετώπισης της δικής μας κρίσης.

Το γιατί τα μέτρα είναι ανέφικτο να είναι έτοιμα και αποτελεσματικά αύριο το πρωί δεν φαίνεται να απασχολεί κανέναν.

Το ότι δεν πρόκειται για μέτρα τιμωρίας κάποιων σαθρών ηθικά ατόμων αλλά για μέτρα που θα αλλάξουν θεμελιακά τον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς μας, επίσης δεν φαίνεται να απασχολεί κανέναν.

Το ότι πρακτικά η ρίζα της σημερινής κατάστασης που οδήγησε σε επικρίσεις και προσβολές της χώρας μας από τους Ευρωπαίους Εταίρους είναι η ίδια με εκείνες που έχουν οδηγήσει σε επαναλαμβανόμενες κρίσεις από της ιδρύσεως του Ελληνικού κράτους, δηλαδή η ανευθυνότητα του αυτός το έκανε κύριε ή αυτός μου είπε τι να σας πω και τι να σας στείλω..., δεν φαίνεται να μας απασχολεί.

Το ότι δεν είναι θέμα κυβερνήσεων ή παρατάξεων αλλά μιας ανευθυνότητας που έχει ενσωματωθεί στην κουλτούρα μας υποχρεώνοντας, υπό διαφορετικές αλλά κρίσιμες συνθήκες, στις παραμονές του εμφυλίου, τον Άγγλο επιτετραμμένο της ΣΟΕ (υπηρεσίας ειδικών επιχειρήσεων της Μεγάλης Βρετανίας) David Wallace να πει: “Oι Έλληνες, παρά την καλοσύνη και την φιλοξενία τους, είναι ένας βασικά αδιόρθωτος λαός, χωρίς μέλλον και προοπτική να καταλαγιάσει και να ζήσει ομαλά, με οποιοδήποτε τρόπο σε προβλέψιμο χρόνο...” (Βλέπε When Greek meets Greek, Reginald Leeper) συνεχίζει να μας αφήνει αδιάφορους.

O Ταγματάρχης Wallace μιλούσε τότε για την αδυναμία των Ελλήνων να συνεννοηθούν μπροστά σε έναν εξωτερικό εχθρό, προτιμώντας την εσωτερική διένεξη και τελική αδυναμία από την ισχύ της ενότητας.

Αυτό το χαρακτηριστικό της φυλής μας, να βλέπουμε τα πράγματα χρωματισμένα από το φίλτρο των προσωπικών μας επιλογών και συμφερόντων, είτε πρόκειται για την εθνική μας ενότητα είτε την αποτελεσματικότητά μας στον παγκόσμιο οικονομικό ανταγωνισμό, δεν φαίνεται να μας εγκαταλείπει διότι δεν άφορα του άλλους και δεν αφορά την κυβέρνηση αλλά εμάς, τον καθένα μας ξεχωριστά και βασικά το Εγώ μας...

Πρακτικά, η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις αδυναμίες της Ελλάδος κτυπά την ανευθυνότητα του καθενός μας και την παιδική αφέλεια που χαρακτηρίζει την συμπεριφορά μας σε ένα γήπεδο που επιδιώκουμε να παίζουμε χωρίς να κατανοούμε ότι είναι για μεγάλα παιδιά.

Διαβάζοντας τα όσα ακολουθούν ίσως να οδηγήσει αρκετούς να σκεφτούν ότι τα όποια μέτρα πάρει το ΠΑΣΟΚ για την οικονομία δεν θα μας σώσουν αν δεν παύσουμε να δείχνουμε τον απέναντι ως υπεύθυνο για τα δικά μας σφάλματα και την δική μας ανευθυνότητα.

Η Κομισιόν, στην έκθεση η οποία θα παραδοθεί στους Υπουργούς Οικονομικών στο επόμενο ECOFIN, κατακεραυνώνει τις αρμόδιες υπηρεσίες και τις κατηγορεί για έλλειψη υπευθυνότητας.

Μερικά από τα συμπεράσματα που καταγράφει η Κομισιόν, είναι τα ακόλουθα:

Στις 2 και 21 Οκτωβρίου 2009, οι ελληνικές αρχές διαβίβασαν δύο διαφορετικές ομάδες πινάκων Διαδικασίας Υπερβολικού Ελλείμματος (ΔΥΕ) στην Eurostat, οι οποίοι καλύπτουν το δημόσιο έλλειμμα και το δημόσιο χρέος για την περίοδο 2005-2008, καθώς και μια πρόβλεψη για το 2009.

Στην κοινοποίηση της 21ης Οκτωβρίου, το ελληνικό δημόσιο έλλειμμα για το 2008 αναθεωρήθηκε από 5,0% του ΑΕΠ (το ποσοστό που αναφέρθηκε από την Ελλάδα, και έχει δημοσιευθεί και επικυρωθεί από τη Eurostat τον Απρίλιο του 2009) σε 7,7% του ΑΕΠ.

Ταυτόχρονα, οι ελληνικές αρχές, αναθεώρησαν επίσης το προβλεπόμενο έλλειμμα για το 2009 από 3,7% του ΑΕΠ (το νούμερο που αναφέρθηκε την άνοιξη) στο 12,5% του ΑΕΠ, αντανακλώντας μια σειρά από παράγοντες όπως ο αντίκτυπος της οικονομικής κρίσης και οι δημοσιονομικές διολισθήσεις.

Ουσιαστικά, αυτή η έκθεση ασχολείται μόνο με τις εκτιμήσεις των στοιχείων του παρελθόντος.

Αναθεωρήσεις αυτού του μεγέθους στους εκτιμώμενους κυβερνητικούς δείκτες δημοσίου ελλείμματος είναι εξαιρετικά σπάνιες σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ ενώ συχνές για την Ελλάδα, αποτελώντας παραδείγματα έλλειψης ποιότητας των ελληνικών δημοσιονομικών στατιστικών και αποδεικνύοντας ότι ο εξονυχιστικός έλεγχος των ελληνικών δημοσιονομικών στοιχείων από την Eurostat από το 2004 δεν αρκούσε για να φέρει την ποιότητά τους στο επίπεδο των άλλων κρατών μελών.

Όσον αφορά την κοινοποίηση της Διαδικασίας Υπερβολικού Ελλείμματος (ΔΥΕ) της 21ης Οκτωβρίου 2009, τα στοιχεία δεν έχουν επικυρωθεί από τη Eurostat ενώ ένας σημαντικός αριθμός θεμάτων, που αφορά τα ταμεία κοινωνικής ασφάλισης, τις καθυστερούμενες πληρωμές στα νοσοκομεία και τις συναλλαγές μεταξύ κυβέρνησης και δημόσιων επιχειρήσεων, εξακολουθεί να παραμένει ανοιχτός.

Τα ζητήματα αυτά θα πρέπει να επιλυθούν, και δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι αυτό θα οδηγήσει σε περαιτέρω αναθεωρήσεις του ελληνικού δημοσίου ελλείμματος και χρέους ιδιαίτερα για το 2008, αλλά πιθανώς και για τα προηγούμενα έτη.

Σύμφωνα με την έκθεση, η αναθεώρηση των στατιστικών στοιχείων του ελληνικού ελλείμματος οφείλεται σε δύο διαφορετικά, αλλά συνδεόμενα προβλήματα:

Αυτά που σχετίζονται με τις στατιστικές αδυναμίες και εκείνα που σχετίζονται με τις αποτυχίες των αρμόδιων ελληνικών υπηρεσιών και οργανισμών:

Οι στατιστικές αδυναμίες οφείλονται σε μεθοδολογικές αδυναμίες ή μη ικανοποιητικές τεχνικές της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος (ΕΣΥΕ) και του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους (ΓΛΚ).

Οι αποτυχίες των αρμόδιων ελληνικών υπηρεσιών και οργανισμών προκύπτουν από την ακατάλληλη διακυβέρνηση, με κακή συνεργασία και έλλειψη σαφών αρμοδιοτήτων μεταξύ πολλών ελληνικών φορέων και υπηρεσιών που είναι αρμόδιες για τις κοινοποιήσεις ΔΥΕ, διάχυση προσωπικών ευθυνών, διφορούμενη ενδυνάμωση αξιωματούχων και απουσία γραπτών οδηγιών και τεκμηρίωσης, που αφήνουν την ποιότητα των δημοσιονομικών στατιστικών στοιχείων έκθετη σε πολιτικές πιέσεις και εκλογικές αναμετρήσεις.

Ειδικότερα, η έκθεση αναφέρει αποδείξεις για:

• Σοβαρές παρατυπίες και ανακρίβειες στις κοινοποιήσεις μέσω ΔΥΕ για τον Απρίλιο και Οκτώβριο του 2009 και μη τήρηση των λογιστικών κανόνων.

• Κακή συνεργασία μεταξύ των εθνικών υπηρεσιών που εμπλέκονται στην κατάρτιση των στοιχείων ΔΥΕ, όπως και έλλειψη ανεξαρτησίας της ΕΣΥΕ και του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους από το Υπουργείο Οικονομικών.

• Ένα θεσμικό πλαίσιο και ένα δημόσιο λογιστικό σύστημα χωρίς διαφάνεια και τεκμηρίωση ώστε να οδηγεί σε πολλές και σημαντικές αναθεωρήσεις των στοιχείων από τις ελληνικές αρχές.

• Έλλειψη λογοδοσίας δηλαδή υπεύθυνης και γραπτής τεκμηρίωσης ή πιστοποίησης με επιτρεπὀμενη την ανταλλαγή δεδομένων ακόμα και μέσω τηλεφώνου.

• Ασάφεια ευθυνών και έλλειψη υπευθυνότητας των εθνικών υπηρεσιών που συλλέγουν ή παρέχουν στατιστικά στοιχεία και δεδομένα, σε συνδυασμό με διφορούμενες αρμοδιότητες υπαλλήλων αρμόδιων για τα δεδομένα.

Τα ευρήματα αυτά δείχνουν ότι το παρόν πλαίσιο δεν εγγυάται την ανεξαρτησία, την ακεραιότητα και την υπευθυνότητα των εθνικών στατιστικών αρχών.

Ειδικότερα, η επαγγελματική ανεξαρτησία της ΕΣΥΕ από το Υπουργείο Οικονομικών δεν είναι εξασφαλισμένη, επιτρέποντας στα στοιχεία ΔΥΕ να επηρεάζονται από παράγοντες που δεν εξασφαλίζουν την υψηλή ποιότητα των ευρωπαϊκών στατιστικών δεδομένων.

Τα όργανα ελέγχου που διαθέτει η Eurostat έδειξαν ότι τα προβλήματα στην Ελλάδα ξεπερνούν κατά πολύ αυτά που αντιμετωπίζονται μόνο με την χρήση των στατιστικών εργαλείων παρακολούθησης που διαθέτει η Επιτροπή, η οποία σύμφωνα με τον κανονισμό 479/2009 δεν έχει εξουσία ελέγχου.

Επομένως, παρά τις συντονισμένες και συνεπείς προσπάθειες που πραγματοποιούνται από την Eurostat από το 2004 για να εξασφαλιστεί η τήρηση των ισχυόντων κανόνων και μεθόδων, η κατάσταση μπορεί να διορθωθεί μόνο με την αποφασιστική δράση της ελληνικής κυβέρνησης.

Οι ελληνικές αρχές πρέπει όχι μόνο να αντιμετωπίσουν με αποφασιστικότητα τα υπάρχοντα μεθοδολογικά ζητήματα, αλλά να θέσουν σε εφαρμογή διαφανείς και αξιόπιστες πρακτικές εργασίας μεταξύ των εθνικών υπηρεσιών που εμπλέκονται.

Θα πρέπει να αναθεωρήσουν το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο ώστε να εξασφαλίζεται η επαγγελματική ανεξαρτησία και την πλήρη και απρόσκοπτη λογοδοσία της ΕΣΥΕ και των άλλων υπηρεσιών που εμπλέκονται στον τομέα των στατιστικών δεδομένων της ΔΥΕ.

Αν οι θεσμικές αδυναμίες που εντοπίζονται στην παρούσα έκθεση δεν αντιμετωπιστούν και δεν υπάρξουν τα κατάλληλα σημεία ελέγχου, η αξιοπιστία των δεδομένων για το ελληνικό έλλειμμα και χρέος θα παραμείνουν σε αμφισβήτηση.

Η Επιτροπή έχει δεσμευθεί πλήρως να συνεχίσει να συνεργάζεται με τις ελληνικές αρχές με σκοπό να στηρίξει τις προσπάθειές τους για να βελτιωθεί η συλλογή και επεξεργασία των στατιστικών στοιχείων της κυβέρνησης, προκειμένου να αντιμετωπίσει τις υφιστάμενες ελλείψεις και την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στα ελληνικά στατιστικά στοιχεία.