Μήπως το συγκοινωνιακό είναι πολεοδομικό;

Διαβάζοντας το τελευταίο και πολυ ενδιαφέρον τεύχος του Βήματος Ιδεών αποφάσισα να στείλω μερικές σκέψεις μου συμμετέχοντας έτσι στον γενικό προβληματισμό.

Το μέγεθος του συγκοινωνιακού προβλήματος και οι δυνατότητες απεγκλωβισμού.

Με πολυ ενδιαφέρον διάβασα το αφιέρωμα του Βήματος Ιδεών για το συγκοινωνιακό πρόβλημα των μεγάλων Ελληνικών πόλεων.

Η ανάγνωση όμως των απόψεων των ειδικών, δημιούργησε σειρά εύλογων ερωτημάτων ενω ταυτόχρονα απεκάλυψε την ρίζα του προβλήματος.

Στο αφιέρωμα σας οι κύριοι καθηγηταί και οι λοιποί συγκοινωνιολόγοι και πολεοδόμοι, αναλώθηκαν σε διαπιστώσεις για την οδηγική κουλτούρα και την γενικότερη συμπεριφορά των Ελλήνων σε σχέση με το αυτοκίνητο και την πόλη που επί δεκαετίες παρέμειναν σε τριτοκοσμικό επίπεδο...

Με άλλα λόγια εστίασαν στο αυτοκίνητο και σε ότι συνεπάγεται η χρήση του ως εάν η ισχύουσα νοοτροπία στην διαμόρφωση των πόλεων μας να είναι ανεξάρτητη της χρήσης του αυτοκινήτου που στο κάτω-κάτω αποτελεί ένα άμοιρο ευθύνης (ουδέτερο) μέσο μεταφοράς.

Κατηγορούν επομένως το ΙΧ και τους χρήστες του αλλα εθελοτυφλούν για το περιβάλλον μέσα στο οποίο κινείται το αυτοκίνητο αλλά και για το οτι το ουδέτερο αυτοκίνητο το οδηγούν κάθε άλλο παρά ουδέτεροι κάτοικοι πόλεων που ταυτόχρονα παραπονούνται για την κόλαση που δημιουργεί η χρήση του.

Για να αντιμετωπίσουμε αυτό το παράδοξο των κατοίκων ενάντια στους οδηγούς που είναι οι ίδιοι οι κάτοικοι, θα πρέπει να ξεφύγουμε απο την περιοριστική αντίληψη του τι θα κάνουμε με τους οδηγούς και να επεκταθούμε στο τι θα κάνουμε για τις πόλεις μας.

Μια πολιτική με αυτό τον προσανατολισμό είναι ιδιαίτερα φιλόδοξη αλλά και μονόδρομος εάν επιζητούνται πραγματικά αποτελέσματα.

Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να διαμορφωθεί ένα πλάνο προτεραιοτήτων που να προσδιορίζει τις άμεσες αλλά και τις λιγότερο άμεσες ενέργειες σε ικανοποιητικό για την αναδιαμόρφωση των πόλεων βάθος χρόνου.

Ξεκινώντας απο τα βραχυπρόθεσμου χαρακτήρα έργα και καταλήγοντας στα μακροπρόθεσμα δεν θα πρέπει να στοχεύσουμε σε μια σειριακή αλλά παράλληλη εκτέλεσή τους αγνοώντας οτι ορισμένα απο αυτά θα απαιτήσουν πολλές δεκαετίες για να ολοκληρωθούν.

Τα βραχυπρόθεσμου ορίζοντα έργα θα μπορούσαμε να τα χαρακτηρίσουμε ως ημίμετρα διότι δεν θα λύνουν το κυκλοφοριακό πρόβλημα αλλά θα το ανακουφίζουν, κάτι π.χ. σαν τον δακτύλιο του χθες...

Μερικά απο τα ημίμετρα που θα έφερναν άμεσα αποτελέσματα είναι:

Απαγόρευση, μέσω διοδίων, εισόδου των ΙΧ στα κέντρα των πόλεων (ημίμετρο με μέτρια επίδοση στην βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών, αλλα αφού φέραμε την αθλιότητα στην πόρτα μας θα πρέπει να την σταματήσουμε εκεί πριν μπει στα σπίτια μας)

Βελτίωση της ρύθμισης των σηματοδοτών που θα παρακολουθούνται κεντρικά ώστε να αλλάζουν οι προτεραιότητες λειτουργίας τους βάσει της διαμορφούμενης κατάστασης (Ημίμετρο διότι παρά την χρήση υπολογιστικών συστημάτων η βελτίωση που μπορεί να επιτευχθεί είναι ασήμαντη στα όρια κορεσμού της κυκλοφορίας) .

Διαμόρφωση πολλών νέων θέσεων στάθμευσης με χρηματοδότηση απο διάφορα κοινοτικά και αυτοχρηματοδοτούμενα προγράμματα (Ημίμετρο διότι η αύξηση των θέσεων στάθμευσης δεν μειώνει απαραίτητα το κυκλοφοριακό κομφούζιο ενω μπορεί και να το χειροτερέψει σε ώρες αιχμής).

Απαγόρευση της στάθμευσης, χωρίς καμία επιτρεπόμενη δικαιολογία, σε κεντρικές και εμπορικές αρτηρίες. (Ημίμετρο διότι κάπου θα πρέπει να σταθμεύσουν τα συγκεκριμένα ΙΧ. Αποτελεσματικότερο εάν οι θέσεις στάθμευσης γίνουν πολλές περισσότερες και οι χρεώσεις λογικές)

Απομάκρυνση όλων των υπηρεσιών απο το κέντρο της πόλης και μεταφορά τους σε κομβικά σημεία που εξυπηρετούνται απο το μετρό, τον προαστιακό και βασικές οδικές αρτηρίες (Ημίμετρο διότι μεταφέρει το κυκλοφοριακό κομφούζιο, έστω μειωμένης έντασης, σε αλλα σημεία των πόλεων).

Μερικά απο τα μέτρα του αύριο που ξεκινούν σήμερα

Ουσιαστική επέκταση του Μετρό προ όλους του άξονες που εξυπηρετούν επεκτάσεις και συσπειρώσεις οικιστικής ανάπτυξης στις πόλεις της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης.

Δημιουργία νέου τύπου υπέργειων μεταφορών (Υπέργειο Τραμ)

Δημιουργία νέων επεκτάσεων οδικών αξόνων όπως η Αττική Οδός αλλά βυθισμένων ώστε οι διαμορφούμενες επιφάνειες να καλύπτουν ζωτικές κοινωνικές ανάγκες των τοπικών Δήμων.

Μερικά απο τα μέτρα του μεθαύριο που ξεκινούν σήμερα

Επέκταση των πόλεων (του πολεοδομικού σχεδίου) σε ζώνες που θα εξυπηρετούνται με ταχύτητα λόγω προσχεδιασμένης προσβασιμότητας στα ΜΜΜ

Δημιουργία νέου συστήματος αντιπαροχής που θα αντικαθιστά ολόκληρα τετράγωνα με νέα κτίρια διαμορφωμένα σε ύψος με αποτέλεσμα να απελευθερώνονται σημαντικοί χώροι, μεγαλύτεροι του 1/2 της σημερινής κάλυψης. Το σύστημα αυτής της αντιπαροχής θα επιστρέφει στους σημερινούς ιδιοκτήτες κατοικήσιμους χώρους αντίστοιχους με το σημερινό εμβαδόν αλλα με μορφή και ποιότητα κατασκευής σύμφωνη με τις σημερινές περιβαλλοντολογικές επιταγές και πολλές υπόγειες χρήσεις, ακόμα και καταστήματα, που θα αυξάνουν δραματικά τα κίνητρα υιοθέτησης του συστήματος.

Διαφύλαξη παλαιών τμημάτων των πόλεων και χαρακτηριστικών αρχιτεκτονημάτων, ενδεικτικών της πολιτισμικής και της ιστορικής συνέχειας των πόλεων, ως ζωντανών μουσείων. Τα τμήματα αυτά είτε θα συγκεντρώνουν την πολιτιστική έκφραση των κατοίκων είτε θα ικανοποιούν την ανάγκη τους να ζουν σε αρμονία με τις οικιστικές εκφράσεις του παρελθόντος.

Μερικά συμπληρωματικά αλλά αναγκαία μέτρα

Τα μέτρα αυτά θα ολοκληρώνουν την συνολική προσπάθεια διαμόρφωσης μιάς νέας κοινωνίας πολιτών με διαφορετική οδηγική και περιβαλλοντική συνείδηση.

Μαθήματα οδηγικής συμπεριφοράς απο το νηπιαγωγείο σε συνδυασμό με το μάθημα του περιβάλλοντος. Τα μαθήματα θα είναι ουσιαστικά και θα περιλαμβάνουν πρακτική και εξετάσεις που θα διαμορφώνουν τον βαθμό ακόμα και της αποφοίτησης απο πανεπιστημιακές σχολές και οπωσδήποτε αυτόν του λυκείου.

Συνεχή επιβράβευση όσων χρησιμοποιούν τα ΜΜΜ με ένα συνδυασμό ισχυρών κινήτρων και πράξεων ανταποδοτικότητας. π.χ όσο περισσότερο χρησιμοποιούνται τα ΜΜΕ τόσο οικονομικότερη να γίνεται η χρήση τους.